1
okudukça yok artık dediğim spor dalı.*
mağaralar, toprağın kalkerli kesimlerinden geçen suyun bu tabakaları oymasıyla ortaya çıkan yer altı boşluklarıdır. konumuzu oluşturan "mağaracılık" ise, mağaraların derinliklerine ulaşmayı amaçlayan, yürüyüş, kampçılık gibi birçok alt disiplini içeren bir doğa sporudur. mağaraları tüm yönleriyle inceleyen, araştıran ve ortaya çıkaran mağara bilim (speleoloji) ile yakın ilgisi vardır. mağaracılık, speleolojinin sportif kolunu oluşturmaktadır.
modern anlamdaki mağaracılık sporu, 1723 yılında çekoslovakya'da macocha mağarası'na nagel tarafından (138 m) inilmesiyle başlamıştır. ardından avusturyalı lindler ise, 1841'de italya'da trebiciana mağarası'nda 328 m'ye inmiştir. bin metrenin altına inilen ilk yer, 1956'da fransa'nın berger mağarası'dır.
1975-85 yılları arasındaki yoğun çalışmalar sonucunda amerikalı dalgıçlar, 10222 m uzunluktaki içi tamamen suyla dolu cathedral falmounth mağarası'nı keşfetmişlerdir. yine aynı yıllarda, 1981'de üç ingiliz araştırmacı, borneo ve malezya topraklarında bulunan, uzunluğu 600 m, yüksekliği 100 m ve eni 415 m olan sarawak odası, duru su ve keçi mağarası gibi bölümleri olan bir mağara kompleksini keşfettiler.
ülkemizde mağaracılık ve mağara bilimin sınırları birbirine karışmıştır. spor olarak mağaracılık, 1964’te türkiye mağara araştırma, tanıtma ve turizm derneği (tmattd)'nin kurulmasıyla başlamıştır. kurucusu temuçin aygen olan bu derneğe, günümüzde kısaca "mağara araştırma derneği" denilmektedir. ardından 1973'te boğaziçi üniversitesi mağara araştırma kulübü (bümak) kurulmuştur. 1978 yılında ise mta bünyesinde bir birim kurularak mağaracılıkla ilgili ilk resmî çalışmalar başlamıştır.
türk mağaracılığının en önemli başarılarından biri olan 330 m'lik düdencik mağarası'na 1976 yılında nesip aral ve mustafa aktar inmişlerdir. sami çiprut ve barlas çağlayan da 1979 yılında 192 m derinlikteki dikey bir mağara olan pünekdibi obruğu'na inmeyi başarmışlardır.
karstik haritalarına dayanarak yapılan tahminlere göre yaklaşık 40 bin mağaranın bulunduğu yurdumuzda mağaraların büyük çoğunluğu orta ve doğu toroslar'da, kuzeybatıda kastamonu ve zonguldak çevresinde, az miktarlarda da güney marmara'da bursa çevresi, trakya'da kırklareli ve çevresi, kuzeydoğuda gümüşhane ve çevresinde bulunmaktadır.
günümüz mağaracılık sporunda en önemli faaliyetleri mad, mta, ukam, bümak, doğa araştırmaları derneği, zonguldak mağara araştırma derneği ve çeşitli üniversitelerdeki dağcılık koluna bağlı mağaracılık grupları sürdürmektedir.
mağaracılıkta en temel malzeme aydınlatma aletleridir. aydınlatma için kaska monte edilebilen pilli lamba ve karpit lambaları kullanılmaktadır. mağaralarda sıkça karşılaşılan gölleri geçmekte kullanılan şişme botlar ve su geçirmez giysiler de bu sporun vazgeçilmez malzemeleridirler. dikey mağaralarda mağaracılık yapmak, yatay mağaralardakine oranla çok daha zordur. çok daha fazla teknik ve malzeme gerektirir. inişler, özel bir dubel ile duvara monte edilen 11 mm kalınlıkta, esnekliği az ve 2,5 ton çekebilen iplerle sürtünerek yapılır. çıkışlardaysa yaylı dişleri ile kaymayı önleyen bir çift gereç kullanılır.
mağara dalıcılığı
mağara dalıcılığı, mağaraların ve yer altı sularının ya da su altı ve deniz altı mağaralarının incelenmesinde ve araştırılmasında çok önemli bir araçtır.
genellikle mağaralar dünyanın uzun yıllar önce nasıl olduğu konusunda bilgi veren, en güvenilir kaynaklardır. böylece dünyanın (yer yuvarlağının) geçirmiş olduğu evrim konusunda sorulan sorulara cevaplar bulunur. deniz mağaraları ise denizlerin eski çağlardaki coğrafî konumu, su seviyeleri, kıyısal özellikleri konusunda bilgiler verir.
mağara dalıcılığı; kara mağaracılığı ve su altı mağaracılığı ya da başka bir deyişle kuru mağaracılık ve ıslak mağaracılık olmak üzere ikiye ayrılır. kuru mağaracılıkta, yer üstünde bulunan mağaralardaki sularda dalışlar yapılır. ıslak mağaracılık ise su altı ve deniz altındaki mağaralarda yapılan dalışlardır. su altı mağaracılığı, kara mağaracılığına oranla daha fazla araç gereç gerektirir ve daha zor şartlar altında yapılır. bu nedenle yeterli ölçüde bilgi, eğitim ve beceri sahibi olunmadan bu tür çalışmaların yapılması son derece sakıncalıdır.
açık sulardaki dalışlarla, mağara dalıcılığı birbirlerinden tamamen farklı dalışlardır. mağara dalıcılığı, dalış biçimleri arasında en teknik ve en tehlikeli olan dalış biçimidir. bu nedenle ayrı ve özel bir eğitim gerektirir.
dalışlar sırasında, mağaranın içinde birikmiş olan toz ve tortular suyun bulanmasına ve görüşün sıfırlanmasına neden olur. böyle bir durumda göz, kuvvetli ışıkta bile göremez. bu nedenle dalışlar sırasında kılavuz ip kesinlikle kullanılmalıdır. mağaradan dışarı çıkış ip sayesinde gerçekleştirilir. dalışı gerçekleştiren kişinin yaşamla tek bağlantısı bu kılavuz iptir. dalışlar sırasında havanın kullanımı da çok önemlidir. dalışı gerçekleştirdikten sonra mağaradan çıkış zaman alabilir. bu nedenle hava iyice azalmadan dönüş işlemlerine başlanmalıdır. aksi takdirde dönüş yolunu bulmaya çalışırken hava bitebilir.
bütün bu tehlikelere karşın, mağara dalışlarındaki büyüleyici manzaralar, macera tutkusu ve duyulan o büyük heyecan yeni bir spor alanı (mağara dalıcılığı) yaratmıştır.
ülkemizde bu alandaki çalışmalar etkin bir biçimde 1985 yılında başlatılmıştır. türkiye'de bu alanda çalışmalar yapan tek önemli kuruluş, madag'tır. madag (mağara araştırmaları ve dalışı grubu) odtüsat'ın bir alt kümesi olarak, 1991 yılından bu yana çalışmalarını sürdürmektedir. konusunda, türkiye'de ilk organize gruptur. grup üyeleri dünya mağara dalış literatürüne giren karstdalış projesini bir başka amerikalı grup ile birlikte gerçekleştirmiştir.
bu iki kuruluş ortak çalışmalar yaparak, 1993 yılında fethiye'de "kovuk dalıcılığı kursu" açmışlar ve kurs sonunda sekiz başarılı dalıcı dalış dünyasına kazandırılmıştır.
türkiye'de deniz altı mağaraları marmarisanamur arasındaki bölgede yoğunlaşmaktadır. madag dalıcıları bu bölgede (özellikle fethiye dolaylarında) dalışlarını gerçekleştirmektedir.
dünyanin en derin mağaralari
jean bernard fransa -1602 m
vyaçeşlav pantjuhina sscb -1508 m
lamprechtsdien avusturya -1494 m
sistema del trave ispanya -1441 m
laminako ateak ispanya -1408 m
sncznaya sscb -1370 m
sistema huautia meksika -1353 m
pierre saintmarlin fransa -1342 m
puertos de lllamina ispanya -1338 m
baybulak sscb -1310 m
huoutia meksika -1252 m
berger fransa -1248 m
antro del corchia italya -1215 m
dachstein avusturya -1180 m
jubiloumsschacht avuslurya -1173 m
xitu ispanya -1148 m
ges malaga ispanya -1098 m
miralda fransa -1046 m
türkiye'nin en derin mağaralari
çukurpınar düdeni içel -1190 m
yarımburgaz istanbul -1020 m
pınargözü isparta -660 m
subatağı kayseri -412 m
dildenyayla antalya -405 m
camiliköy adana -379 m
suduk mağarası adana -352 m
bucakalan antalya -345 m
düdencik antalya -330 m
mazmah düdeni zonguldak -318 m
sakaltutan düdeni antalya -303 m
ilgarini mağarasi kastamonu -250 m
gölcük düdeni konya -245 m
gurbettepe kastamonu -243 m
ürküteni obruğu antalya -243 m
karabayır düdeni konya -225 m
koyungöbeği antalya -210 m
kapaklı kuylucu kaslamonu -204 m
sorkun düdeni zonguldak -200 m
dünyanin en uzun mağaralari
mammoth cave abd 560 km
optimisticeskaya sscb 165 km
holloch isviçre 133 km
jewel cave abd 124 km
hohganthöhlen sistemi isviçre 110 km
ozomaya sscb 107 km
duru su malezya 103 km
ojo guarena ispanya 88 km
friars hole abd 88 km
coumo d'hyolicrnedo fransa 82 km
zoluska sscb 80 km
greenbirier organ abd 72 km
wind abd 70 km
fisher ridge abd 59 km
purificacion meksika 55 km
dent de crolles fransa 53 km
easegill cavern lanctaster ingiltere 52 km
pierre saint martin fransa 51 km
hiriatzhohle avusturya 44 km
türkiye’nin en uzun mağaralari
pınarözü mağarası ispana 12000 m
kızılelma mağarası zonguldak 6630 m
tilkiler düdeni antalya 6600 m
ayvaini mağarası bursa 5500 m
atçıini mağarası zonguldak 5000 m
gökgöl mağarası zonguldak 2970 m
ikigöz mağarası kastamonu 4200 m
dupnisa mağarası kırklareli 3200 m
mencilis zonguldak 2725 m
düdensuyu antalya 2500 m
ayvaini bursa 1947 m
güvercin taşı deliği konya 1638 m
topmeydanı kuylucu kastamonu 1470 m
sakaltutan düdeni antalya 1425 m
tınaztepe konya 1370 m
incesu mağarası konya 1356 m
körükini mağarası antalya 1320 m
çayırköy zonguldak 1300 m
yerköprü konya 1085 m
cumayanı mağarası zonguldak 1085 m
yarımburgaz istanbul 1021 m.
not: alıntı.
mağaralar, toprağın kalkerli kesimlerinden geçen suyun bu tabakaları oymasıyla ortaya çıkan yer altı boşluklarıdır. konumuzu oluşturan "mağaracılık" ise, mağaraların derinliklerine ulaşmayı amaçlayan, yürüyüş, kampçılık gibi birçok alt disiplini içeren bir doğa sporudur. mağaraları tüm yönleriyle inceleyen, araştıran ve ortaya çıkaran mağara bilim (speleoloji) ile yakın ilgisi vardır. mağaracılık, speleolojinin sportif kolunu oluşturmaktadır.
modern anlamdaki mağaracılık sporu, 1723 yılında çekoslovakya'da macocha mağarası'na nagel tarafından (138 m) inilmesiyle başlamıştır. ardından avusturyalı lindler ise, 1841'de italya'da trebiciana mağarası'nda 328 m'ye inmiştir. bin metrenin altına inilen ilk yer, 1956'da fransa'nın berger mağarası'dır.
1975-85 yılları arasındaki yoğun çalışmalar sonucunda amerikalı dalgıçlar, 10222 m uzunluktaki içi tamamen suyla dolu cathedral falmounth mağarası'nı keşfetmişlerdir. yine aynı yıllarda, 1981'de üç ingiliz araştırmacı, borneo ve malezya topraklarında bulunan, uzunluğu 600 m, yüksekliği 100 m ve eni 415 m olan sarawak odası, duru su ve keçi mağarası gibi bölümleri olan bir mağara kompleksini keşfettiler.
ülkemizde mağaracılık ve mağara bilimin sınırları birbirine karışmıştır. spor olarak mağaracılık, 1964’te türkiye mağara araştırma, tanıtma ve turizm derneği (tmattd)'nin kurulmasıyla başlamıştır. kurucusu temuçin aygen olan bu derneğe, günümüzde kısaca "mağara araştırma derneği" denilmektedir. ardından 1973'te boğaziçi üniversitesi mağara araştırma kulübü (bümak) kurulmuştur. 1978 yılında ise mta bünyesinde bir birim kurularak mağaracılıkla ilgili ilk resmî çalışmalar başlamıştır.
türk mağaracılığının en önemli başarılarından biri olan 330 m'lik düdencik mağarası'na 1976 yılında nesip aral ve mustafa aktar inmişlerdir. sami çiprut ve barlas çağlayan da 1979 yılında 192 m derinlikteki dikey bir mağara olan pünekdibi obruğu'na inmeyi başarmışlardır.
karstik haritalarına dayanarak yapılan tahminlere göre yaklaşık 40 bin mağaranın bulunduğu yurdumuzda mağaraların büyük çoğunluğu orta ve doğu toroslar'da, kuzeybatıda kastamonu ve zonguldak çevresinde, az miktarlarda da güney marmara'da bursa çevresi, trakya'da kırklareli ve çevresi, kuzeydoğuda gümüşhane ve çevresinde bulunmaktadır.
günümüz mağaracılık sporunda en önemli faaliyetleri mad, mta, ukam, bümak, doğa araştırmaları derneği, zonguldak mağara araştırma derneği ve çeşitli üniversitelerdeki dağcılık koluna bağlı mağaracılık grupları sürdürmektedir.
mağaracılıkta en temel malzeme aydınlatma aletleridir. aydınlatma için kaska monte edilebilen pilli lamba ve karpit lambaları kullanılmaktadır. mağaralarda sıkça karşılaşılan gölleri geçmekte kullanılan şişme botlar ve su geçirmez giysiler de bu sporun vazgeçilmez malzemeleridirler. dikey mağaralarda mağaracılık yapmak, yatay mağaralardakine oranla çok daha zordur. çok daha fazla teknik ve malzeme gerektirir. inişler, özel bir dubel ile duvara monte edilen 11 mm kalınlıkta, esnekliği az ve 2,5 ton çekebilen iplerle sürtünerek yapılır. çıkışlardaysa yaylı dişleri ile kaymayı önleyen bir çift gereç kullanılır.
mağara dalıcılığı
mağara dalıcılığı, mağaraların ve yer altı sularının ya da su altı ve deniz altı mağaralarının incelenmesinde ve araştırılmasında çok önemli bir araçtır.
genellikle mağaralar dünyanın uzun yıllar önce nasıl olduğu konusunda bilgi veren, en güvenilir kaynaklardır. böylece dünyanın (yer yuvarlağının) geçirmiş olduğu evrim konusunda sorulan sorulara cevaplar bulunur. deniz mağaraları ise denizlerin eski çağlardaki coğrafî konumu, su seviyeleri, kıyısal özellikleri konusunda bilgiler verir.
mağara dalıcılığı; kara mağaracılığı ve su altı mağaracılığı ya da başka bir deyişle kuru mağaracılık ve ıslak mağaracılık olmak üzere ikiye ayrılır. kuru mağaracılıkta, yer üstünde bulunan mağaralardaki sularda dalışlar yapılır. ıslak mağaracılık ise su altı ve deniz altındaki mağaralarda yapılan dalışlardır. su altı mağaracılığı, kara mağaracılığına oranla daha fazla araç gereç gerektirir ve daha zor şartlar altında yapılır. bu nedenle yeterli ölçüde bilgi, eğitim ve beceri sahibi olunmadan bu tür çalışmaların yapılması son derece sakıncalıdır.
açık sulardaki dalışlarla, mağara dalıcılığı birbirlerinden tamamen farklı dalışlardır. mağara dalıcılığı, dalış biçimleri arasında en teknik ve en tehlikeli olan dalış biçimidir. bu nedenle ayrı ve özel bir eğitim gerektirir.
dalışlar sırasında, mağaranın içinde birikmiş olan toz ve tortular suyun bulanmasına ve görüşün sıfırlanmasına neden olur. böyle bir durumda göz, kuvvetli ışıkta bile göremez. bu nedenle dalışlar sırasında kılavuz ip kesinlikle kullanılmalıdır. mağaradan dışarı çıkış ip sayesinde gerçekleştirilir. dalışı gerçekleştiren kişinin yaşamla tek bağlantısı bu kılavuz iptir. dalışlar sırasında havanın kullanımı da çok önemlidir. dalışı gerçekleştirdikten sonra mağaradan çıkış zaman alabilir. bu nedenle hava iyice azalmadan dönüş işlemlerine başlanmalıdır. aksi takdirde dönüş yolunu bulmaya çalışırken hava bitebilir.
bütün bu tehlikelere karşın, mağara dalışlarındaki büyüleyici manzaralar, macera tutkusu ve duyulan o büyük heyecan yeni bir spor alanı (mağara dalıcılığı) yaratmıştır.
ülkemizde bu alandaki çalışmalar etkin bir biçimde 1985 yılında başlatılmıştır. türkiye'de bu alanda çalışmalar yapan tek önemli kuruluş, madag'tır. madag (mağara araştırmaları ve dalışı grubu) odtüsat'ın bir alt kümesi olarak, 1991 yılından bu yana çalışmalarını sürdürmektedir. konusunda, türkiye'de ilk organize gruptur. grup üyeleri dünya mağara dalış literatürüne giren karstdalış projesini bir başka amerikalı grup ile birlikte gerçekleştirmiştir.
bu iki kuruluş ortak çalışmalar yaparak, 1993 yılında fethiye'de "kovuk dalıcılığı kursu" açmışlar ve kurs sonunda sekiz başarılı dalıcı dalış dünyasına kazandırılmıştır.
türkiye'de deniz altı mağaraları marmarisanamur arasındaki bölgede yoğunlaşmaktadır. madag dalıcıları bu bölgede (özellikle fethiye dolaylarında) dalışlarını gerçekleştirmektedir.
dünyanin en derin mağaralari
jean bernard fransa -1602 m
vyaçeşlav pantjuhina sscb -1508 m
lamprechtsdien avusturya -1494 m
sistema del trave ispanya -1441 m
laminako ateak ispanya -1408 m
sncznaya sscb -1370 m
sistema huautia meksika -1353 m
pierre saintmarlin fransa -1342 m
puertos de lllamina ispanya -1338 m
baybulak sscb -1310 m
huoutia meksika -1252 m
berger fransa -1248 m
antro del corchia italya -1215 m
dachstein avusturya -1180 m
jubiloumsschacht avuslurya -1173 m
xitu ispanya -1148 m
ges malaga ispanya -1098 m
miralda fransa -1046 m
türkiye'nin en derin mağaralari
çukurpınar düdeni içel -1190 m
yarımburgaz istanbul -1020 m
pınargözü isparta -660 m
subatağı kayseri -412 m
dildenyayla antalya -405 m
camiliköy adana -379 m
suduk mağarası adana -352 m
bucakalan antalya -345 m
düdencik antalya -330 m
mazmah düdeni zonguldak -318 m
sakaltutan düdeni antalya -303 m
ilgarini mağarasi kastamonu -250 m
gölcük düdeni konya -245 m
gurbettepe kastamonu -243 m
ürküteni obruğu antalya -243 m
karabayır düdeni konya -225 m
koyungöbeği antalya -210 m
kapaklı kuylucu kaslamonu -204 m
sorkun düdeni zonguldak -200 m
dünyanin en uzun mağaralari
mammoth cave abd 560 km
optimisticeskaya sscb 165 km
holloch isviçre 133 km
jewel cave abd 124 km
hohganthöhlen sistemi isviçre 110 km
ozomaya sscb 107 km
duru su malezya 103 km
ojo guarena ispanya 88 km
friars hole abd 88 km
coumo d'hyolicrnedo fransa 82 km
zoluska sscb 80 km
greenbirier organ abd 72 km
wind abd 70 km
fisher ridge abd 59 km
purificacion meksika 55 km
dent de crolles fransa 53 km
easegill cavern lanctaster ingiltere 52 km
pierre saint martin fransa 51 km
hiriatzhohle avusturya 44 km
türkiye’nin en uzun mağaralari
pınarözü mağarası ispana 12000 m
kızılelma mağarası zonguldak 6630 m
tilkiler düdeni antalya 6600 m
ayvaini mağarası bursa 5500 m
atçıini mağarası zonguldak 5000 m
gökgöl mağarası zonguldak 2970 m
ikigöz mağarası kastamonu 4200 m
dupnisa mağarası kırklareli 3200 m
mencilis zonguldak 2725 m
düdensuyu antalya 2500 m
ayvaini bursa 1947 m
güvercin taşı deliği konya 1638 m
topmeydanı kuylucu kastamonu 1470 m
sakaltutan düdeni antalya 1425 m
tınaztepe konya 1370 m
incesu mağarası konya 1356 m
körükini mağarası antalya 1320 m
çayırköy zonguldak 1300 m
yerköprü konya 1085 m
cumayanı mağarası zonguldak 1085 m
yarımburgaz istanbul 1021 m.
not: alıntı.
