21
futbolda elle oynama ile ele çarpma çok büyük önem kazandı. çünkü çok hızlı oynanan günümüz futbolunda, eller ve kolların konumu, kasıt var mı yok mu gibi tartışmalar büyük yer tutmaya başladı. elle oynama ya da ele çarpma derken aslında eller ve kollar birlikte kastediliyor. dolayısıyla biz elle oynama veya ele çarpma derken el ve kolu birlikte kastediyoruz.
elle oynama ya da ele çarpma sahanın her yerinde önemli ama ceza alanında bir başka önemli. çünkü orada verilecek karar daha önemli ve daha ağır. penaltı mı değil mi? elle oynama mı ele çarpma mı? bu soruların cevabı o kadar önemli ki, çünkü direkt maçın sonucunu etkiliyor.
ifab bu konuda kesin bir kural koymaktan bilinçli olarak kaçıyor. çünkü hangi pozisyon kesin elle oynama, hangi durumlar kesin ele çarpma ayırmak çok zor hatta imkansız. bu nedenle ifab bazı tavsiyelerle ya da genelgelerle hakemlere yardımcı olmaya çalışıyor. bu konuyu biraz daha detaylandıralım:
ele ve kola çarpma:
ele çarpma demek, futbolcunun kastı ve bilinçli hareketi olmaksızın topun elle buluşması demek. peki hangi durumlarda kasıtlı ya da bilinçli elle oynama yoktur diyebiliriz? aslında ifab bu konuyu hakemlerin taktirine bırakıyor ama bazı ölçüler de koyuyor. bu ölçüleri koyarken, ellerin ve haliyle kolların “doğal konumu” dikkate alınıyor. eller doğal konumundaysa çarpma olarak kabul ediliyor. ellerin hangi hallerde doğal konumda olup olmadığı ise futbolcunun o anki vücut pozisyonuna bakılarak tespit ediliyor.
ele çarpma konusunda, ifab saat kadranına göre bir diyagram oluşturdu. hakemlere de “ellerin ve kolların doğal konumuna” ilişkin bu diyagramdan yararlanmalarını tavsiye etti. ülkemizdeki tüm spor programlarında bu diyagramın kural olmadığını, ifab’ın bunu yok saydığını iddia ederek hakemlerimize bunu unutun dendi. ancak gerçek böyle değil. her şeyde olduğu gibi bu konuda da işin yarısını anladık yarısını anlamadık. yani her işimiz gibi yarım bıraktık. işin gerçeği şu, bu diyagramı ifab kural haline getirmedi ama ele çarpma konusunda (bir daha tekrar ediyorum elle oynama hallerinde değil ele çarpma hallerinde) ellerin doğal konumda olup olmadığına karar verirken bu diyagramdan yararlanabileceklerini tüm hakemlere iletti. dolayısıyla bir kere daha üzerine basarak ifade edelim ki, eller saat kadranındaki 9-10-11-12-1-2-3 arası bir konumda ise asla ama asla eller doğal konumunda kabul edilmemeli, elle oynama kabul edilmeli diyor ifab. 3-4 ve 8-9 arası konumda tamamen hakemin taktirine bırakıyor, 5-6-6-8 arası konumları ise doğal konum kabul ediyor.
ancak eller ve kollara çarpma konusunda, top vücuttan sekerek geliyorsa, çok yakından atılan şut sonrası top ele ve kola geliyorsa çarpma kabul edilir diyor ifab. yani eller ve kollar 9-10-11-12-1-2-3 arası bir konumda değilse daha aşağılarda ise ve vücuttan sekerek ya da çok kısa mesafeden gelerek top ellere ve kollara geliyorsa, bu çarpma kabul edilir diyor.
elle ve kolla oynama:
burada önemli olan, elle ve kolla kasten oynamadır. ellerin konumuna bakılmaz. kısman bitişik elle veya kolla dahi topla oynama mümkündür. ellerin ve kolların doğal konumu yoktur bu durumlarda. eller hangi konumda olursa olsun, topla kasten oynanıyorsa hentbol, (ceza alanı içindeyse penaltı) verilmelidir. futbolcunun elle oynama kastı açıkça görülüyorsa sorun yok ama açıkça görülmüyorsa nasıl karar verilecek? işte bu soruya ifab şöyle cevap veriyor. futbolcu, topun geliş mesafesine ve hızına göre ellerini ve kollarını vücuduna yapıştırabilecek süreye/zamana sahipse ve buna rağmen yapıştırmıyorsa elle oynama kastı vardır ve hentbol verilir. burada dikkat edilecek konu, bu pozisyonlarda ellerin doğal konumuna bakılmaması. örneğin 10 metreden çekilen şutta, futbolcu kollarını vücuduna birleştirmiyorsa hentbol kararı verilir. çünkü 10 metrelik mesafe, her halükarda futbolcunun ellerini ve kollarını kaçırması için yeterlidir. bu nedenle bazı hakemler, ceza alanı içindeki futbolcunun kollarını vücuduna birleştirerek yan dönmesi durumunda topun kola çarpmasını dahi elle oynama olarak değerlendiriyor. yine 9.15’ten kullanılan frikiklerde de ellerin vücuda tamamen bitişik olmaması halinde hentbol (ceza alanı içindeyse penaltı) kararı veriliyor. çünkü diyorlar futbolcu kollarını ön tarafta birleştirip yan dönerek vücudunu genişletiyor ve topun geçmesine engel oluyor.
bu durumda futbolcuların öncelikle ellerini ve kollarını, özellikle ceza alanı içinde ve 10 metre ve üzeri mesafelerden çekilecek şutlarda, yan arkalarına çekmesi büyük önem arzetmektedir. vücuttan sekmelerde ve kısa mesafelerden atılan şutlarda ise el ve kollarını 4-5-6-7-8 arası bir konumda tutmaları çok önemlidir. çünkü ifab, daha yukarda tutuluyorsa elle oynama kastı vardır hentbol (ya da ceza alanı içindeyse penaltı) verilir diyor.
ekleme: hücum oyuncularının her türlü ele çarpma ve elle oynama pozisyonları, o pozisyon sonucunda gol olmuşsa hentbol olarak değerlendirilir diyor. bu durum diğerlerinin aksine kural haline getirilmiştir.
elle oynama ya da ele çarpma sahanın her yerinde önemli ama ceza alanında bir başka önemli. çünkü orada verilecek karar daha önemli ve daha ağır. penaltı mı değil mi? elle oynama mı ele çarpma mı? bu soruların cevabı o kadar önemli ki, çünkü direkt maçın sonucunu etkiliyor.
ifab bu konuda kesin bir kural koymaktan bilinçli olarak kaçıyor. çünkü hangi pozisyon kesin elle oynama, hangi durumlar kesin ele çarpma ayırmak çok zor hatta imkansız. bu nedenle ifab bazı tavsiyelerle ya da genelgelerle hakemlere yardımcı olmaya çalışıyor. bu konuyu biraz daha detaylandıralım:
ele ve kola çarpma:
ele çarpma demek, futbolcunun kastı ve bilinçli hareketi olmaksızın topun elle buluşması demek. peki hangi durumlarda kasıtlı ya da bilinçli elle oynama yoktur diyebiliriz? aslında ifab bu konuyu hakemlerin taktirine bırakıyor ama bazı ölçüler de koyuyor. bu ölçüleri koyarken, ellerin ve haliyle kolların “doğal konumu” dikkate alınıyor. eller doğal konumundaysa çarpma olarak kabul ediliyor. ellerin hangi hallerde doğal konumda olup olmadığı ise futbolcunun o anki vücut pozisyonuna bakılarak tespit ediliyor.
ele çarpma konusunda, ifab saat kadranına göre bir diyagram oluşturdu. hakemlere de “ellerin ve kolların doğal konumuna” ilişkin bu diyagramdan yararlanmalarını tavsiye etti. ülkemizdeki tüm spor programlarında bu diyagramın kural olmadığını, ifab’ın bunu yok saydığını iddia ederek hakemlerimize bunu unutun dendi. ancak gerçek böyle değil. her şeyde olduğu gibi bu konuda da işin yarısını anladık yarısını anlamadık. yani her işimiz gibi yarım bıraktık. işin gerçeği şu, bu diyagramı ifab kural haline getirmedi ama ele çarpma konusunda (bir daha tekrar ediyorum elle oynama hallerinde değil ele çarpma hallerinde) ellerin doğal konumda olup olmadığına karar verirken bu diyagramdan yararlanabileceklerini tüm hakemlere iletti. dolayısıyla bir kere daha üzerine basarak ifade edelim ki, eller saat kadranındaki 9-10-11-12-1-2-3 arası bir konumda ise asla ama asla eller doğal konumunda kabul edilmemeli, elle oynama kabul edilmeli diyor ifab. 3-4 ve 8-9 arası konumda tamamen hakemin taktirine bırakıyor, 5-6-6-8 arası konumları ise doğal konum kabul ediyor.
ancak eller ve kollara çarpma konusunda, top vücuttan sekerek geliyorsa, çok yakından atılan şut sonrası top ele ve kola geliyorsa çarpma kabul edilir diyor ifab. yani eller ve kollar 9-10-11-12-1-2-3 arası bir konumda değilse daha aşağılarda ise ve vücuttan sekerek ya da çok kısa mesafeden gelerek top ellere ve kollara geliyorsa, bu çarpma kabul edilir diyor.
elle ve kolla oynama:
burada önemli olan, elle ve kolla kasten oynamadır. ellerin konumuna bakılmaz. kısman bitişik elle veya kolla dahi topla oynama mümkündür. ellerin ve kolların doğal konumu yoktur bu durumlarda. eller hangi konumda olursa olsun, topla kasten oynanıyorsa hentbol, (ceza alanı içindeyse penaltı) verilmelidir. futbolcunun elle oynama kastı açıkça görülüyorsa sorun yok ama açıkça görülmüyorsa nasıl karar verilecek? işte bu soruya ifab şöyle cevap veriyor. futbolcu, topun geliş mesafesine ve hızına göre ellerini ve kollarını vücuduna yapıştırabilecek süreye/zamana sahipse ve buna rağmen yapıştırmıyorsa elle oynama kastı vardır ve hentbol verilir. burada dikkat edilecek konu, bu pozisyonlarda ellerin doğal konumuna bakılmaması. örneğin 10 metreden çekilen şutta, futbolcu kollarını vücuduna birleştirmiyorsa hentbol kararı verilir. çünkü 10 metrelik mesafe, her halükarda futbolcunun ellerini ve kollarını kaçırması için yeterlidir. bu nedenle bazı hakemler, ceza alanı içindeki futbolcunun kollarını vücuduna birleştirerek yan dönmesi durumunda topun kola çarpmasını dahi elle oynama olarak değerlendiriyor. yine 9.15’ten kullanılan frikiklerde de ellerin vücuda tamamen bitişik olmaması halinde hentbol (ceza alanı içindeyse penaltı) kararı veriliyor. çünkü diyorlar futbolcu kollarını ön tarafta birleştirip yan dönerek vücudunu genişletiyor ve topun geçmesine engel oluyor.
bu durumda futbolcuların öncelikle ellerini ve kollarını, özellikle ceza alanı içinde ve 10 metre ve üzeri mesafelerden çekilecek şutlarda, yan arkalarına çekmesi büyük önem arzetmektedir. vücuttan sekmelerde ve kısa mesafelerden atılan şutlarda ise el ve kollarını 4-5-6-7-8 arası bir konumda tutmaları çok önemlidir. çünkü ifab, daha yukarda tutuluyorsa elle oynama kastı vardır hentbol (ya da ceza alanı içindeyse penaltı) verilir diyor.
ekleme: hücum oyuncularının her türlü ele çarpma ve elle oynama pozisyonları, o pozisyon sonucunda gol olmuşsa hentbol olarak değerlendirilir diyor. bu durum diğerlerinin aksine kural haline getirilmiştir.
