3
halter, iki ucuna ağırlık takılmış çelik bir barın kaldırılmasına dayanan spor dalıdır.
halter yarışmaları sadece iwf şartnamesine uyan, iwf'nin onayına sunulan ve onaylanan müsabaka alanlarında organize edilebilir. halterde müsabaka alanı, müsabakanın yapıldığı ve seyircilerin kaldığı salondur. salonda 8-10 halter plâtformunun ve haltercilerin müsabakaya katılabilmek için çalıştıkları ısınma bölümünün bulunması zorunludur. halter karşılaşmaları; 4x4 m boyutlarında ahşap ve kaygan olmayan bir plâtform üzerinde yapılır. plâtformun kenarları en az 1,5 cm boyunda renkli çizgilerle çevrili olup, yüksekliği 50-150 cm arasındadır. halter bu plâtformun ortasına yerleştirilir. kaldırma mutlaka bu ahşap plâtformun içinde gerçekleştirilmelidir. kaldırma sırasında dışarı basan ve yönü 45 derece değişen sporcunun kaldırışı geçersiz sayılır.
malzemeler;
halter yarışmalarında sadece iwf şartnamesine uyan ve iwf'nin onayına sahip olan barlar kullanılır. bar; bar, diskler ve kelepçelerden oluşur.
barın erkekler için aşağıdaki özelliklere uygun olması gereklidir:
1. ağırlığı 20 kg,
2. uzunluğu 2200 mm ± 1 mm'lik fark kabul edilebilir,
3. barın çapı 28 mm, barın düz kısmında ± 0,03 mm'lik fark kabul edilebilir,
4. iç yakaların arasındaki mesafe; 1310 mm ± 0,5 mm tolerans ile,
5. iç yakanın genişliği yakanın genişliği de dâhil olmak üzere, 30 mm ± 1 mm tolerans ile,
6. tutmayı ve haltercinin ellerinin konumunu kolaylaştırması için barın kertikli olması şarttır.
barın bayanlar için taşıması gereken kriterler ise şunlardır:
1. ağırlığı 15 kg,
2. uzunluğu 2010 mm ± 1 mm'lik fark kabul edilebilir,
3. barın çapı 25 mm; barın düz kısmında 0,03 mm’lik fark kabul edilebilir,
4. iç yakaların arasındaki mesafe; 1310 mm ± 0,5 mm tolerans ile,
5 iç yakaların genişliği yakanın genişliği de dâhil olmak üzere, 30 mm ± 1 mm tolerans ile. disklerin ağırlığı 2,5 kg'ın katlarına göre düzenlenmiştir. koparma ve silkme hareketlerinden birinde yapılacak rekor denemelerinde, bu düzenlemeye uyulmaz ve 500 gr'lık ağırlıklar eklenir. ancak bu kural, 1992 barcelona olimpiyat oyunları'nda değiştirilerek dünya ve olimpiyat rekoru denemesi yapacakların bundan sonra ağırlığı en az 2,5 kg artırabileceği kararlaştırılmıştır.
disklerin diğer özellikleri:
disk ağırlıkları,renkler
25.00 kg kırmızı
20.00 kg mavi
15.00 kg sarı
10.00 kg yeşil
5.00 kg beyaz
2.50 kg siyah
1.25 kg krom
0.50 kg krom
0.25 kg krom
1. en büyük disklerin çapı 450 mm ± 1 mm tolerans ile,
2. 450 mm'lik disklerin lâstik veya plâstik ile örtülmesi veya en azından jant yüzeyi üzerinden boyanması,
3. bütün disklerin kendi ağırlıklarını açık olarak göstermeleri şarttır.
4. 10 kg'dan hafif olan ağırlıkların metalden yapılmasına izin verilir. disklerin bara en büyük disk içeride ve daha küçük olanlar azalan ağırlık sırasına göre dışarıda olacak şekilde takılması zorunludur. belirlenen ağırlıkta diskleri bara bağlamak ve çıkmamalarını sağlamak için her bir barın, her biri 2.5 kg ağırlığında iki kelepçe ile donatılması gereklidir. kelepçelerin çapı 50 mm (± 0,02 mm bir tolerans ile)'dir.
halterde elektronik hakem işık sistemi de önemli bir diğer malzemedir ve aşağıdaki parçalardan oluşur:
. üç hakemin her biri için bir kontrol kutusu. bu kontrol kutuları birisi beyaz, diğeri kırmızı olan 2 basma butonu ve 1 işaret verme cihazı ile donatılmıştır.
2. yarışma plâtformunun önündeki bir sehpa üzerine yerleştirilen, görülebilir ve duyulabilir "yere" işaretini veren bir cihaz.
3. 3 kırmızı ve 3 beyaz ışık ile donatılmış olan, yatay olarak yerleştirilmiş bulunan, hakemlerin kararlarını yarışmacılara ve seyircilere gösteren 2 veya daha fazla "karar ışıkları" ekranı.
4. hakemler uygun butona bastıkları zaman yanan 3 kırmızı ve 3 beyaz ışık ile donatılmış bulunan bir veya daha fazla "kontrol panosu". ayrıca hakemlerin herhangi birisini veya hepsini jüri masasına çağırmak için kullanılabilen bir "işaret verme cihazı" bulunur.
halterde kullanılan diğer teknik malzemeler:
1. kaldırış tablosu
2. sayı levhası (score board)
3. rekor levhası
4. elektronik tartılar
5. elektronik dijital saat.
halterci kıyafeti; tek parça, dar, yakasız, dirsekleri ve dizleri örtmeyecek şekilde herhangi bir renkte olabilir. kıyafetin altına bir tişört giyilebilir, ancak kol kısmı, üst kolların yarı yerinden uzun olamaz. kıyafet yerine mayo veya yalnızca tişört giyilemez.
halterde ayakkabıların deforme olmamış olması ve ayağı sarması çok önemlidir. ökçeleri 4 cm'yi aşmayan ve konçlu ayakkabılar tercih edilmelidir.
yarışmacılar dizlerde ve bileklerde sargı kullanabilirler. deri bileklik ve esnek dizlik kullanmaya izin verilir. bunun dışında gövde çevresinde ya da ellerde sargı kullanılamaz. yalnızca başparmaklara en fazla iki kat olması şartıyla flâster yapıştırılabilir. bunun dışında, ellerdeki yaralar için ancak, sağlık görevlisince verilecek flâster kullanılabilir.
kavrayışın iyi olması ve ellerdeki nemi kurutmak için yarışmacıların ellerini, uyluklarını magnezyum ile oğuşturmalarına izin verilir.
kurallar;
ağır atletizm sporlarından biri olan halterin amacı, yerde bulunan ağırlığın belirli tekniklerle yukarıya kaldırılmasıdır.
halter sporunu değişik yapılardaki insanlar için çekici hâle getirmek amacıyla sıkletler oluşturulmuştur. iwf'nin 1996 atlanta olimpiyatları'ndan sonra aldığı karara göre, sıkletlerin kiloları yeniden düzenlenerek en küçük kilo olan 54 kg, 56 kg'a çıkartılmış, diğer kilolarda da artırım yoluna gidilmiştir. yarışmacılar kilolarına göre erkeklerde 8, bayanlarda 7 ayrı sıklette yarışırlar.
sıkletleri belirlemek amacıyla yapılan tartımlar, yarışmaların başlamasından 1 1/4 saat önce yapılır, 1 saat süren bu tartım işlemi hakemler tarafından yönetilir. halterciler çıplak olarak tartılırlar. kategorisine göre ağır gelen sporcu, daha üst kategoride, ülkesinden bir kişiden fazla yarışmacı yoksa, o kategoride yarışabilir.
bir halterci uluslar arası şampiyona ve karşılaşmalarda birden fazla kategoriye giremez. bir rekor kırılmışsa, ardından mutlaka halterci ve bar, tartıya tâbi tutulur.
yarışmacı sırası, en hafif sıkletten en ağıra doğru gider. ancak aynı ağırlıkta birden çok halterci ilk haklarını kullanacaklarsa, öncelik sırası ad çekimi ile belirlenir. her yarışmacının 3 deneme hakkı vardır. aynı ağırlıkta ilk hakkını kullanacak olan haltercinin, ikinci ya da üçüncü haklarını kullanacak olanlara göre önceliği vardır. ikinci hakkını kullanacak olan halterci de benzer yöntemle, üçüncü hakkını kullanacak olanlara göre önceliklidir. olimpik yarışmalara her ülke 10 yarışmacı ve 2 yedek yarışmacı ile katılabilir ve her yarışmacı yalnız bir sıklette yarışabilir. bayanlar dünya şampiyonalarına ve diğer oyunlara her bir ülke maksimum 9 sporcu ve 2 yedekle katılabilir.
halter yarışmalarında iwf 2 yaş grubu kabul eder:
a. gençler; bu yaş da dâhil olmak üzere 20 yaşına kadar.
b. büyükler; 20 yaş ve daha üstüne kadar.
tüm yaş grupları, sporcunun doğum gününün takvim yılı esas alınarak hesaplanır.
erkeklerin ve bayanların olimpiyat oyunlarına ve dünya şampiyonalarına katılmaları için minimum yaş sınırı 16'dır. haltercinin plâtforma çağırılmasıyla başlayan kaldırma süresi; konsantrasyon, ellerin magnezyumlanması ve kaldırış için toplam 1 dakikadır. halterci birbirini izleyen iki kaldırış yapacak ise ikinci kaldırış için kendisine 2 dakika tanınır.
ilk hakkını başarıyla tamamlayan yarışmacı, ikinci denemeyi yapmadan önce ağırlığı istediği kadar artırabilir. özel bir kaldırış için yapılan yarışmalarda ise, bar gittikçe ağırlaştırılır ve halterciler kaldırış için deneme yapmak istedikleri ağırlığa ulaşılmasını beklerler. 1992 barcelona olimpiyatları'nda uygulanmak üzere alınan federasyon kararlarına göre, rekor denemek isteyen sporculara üçüncü haklarından sonra tanınan dördüncü hak kaldırılmıştır. herhangi bir halterci tarafından kaldırılan ağırlık, daha sonra hafifletilemez. ilk hakkında başarısızlığa uğrayan yarışmacı, isterse aynı ağırlığı tekrar deneyebilir. isterse riskini göze alarak daha fazla bir ağırlığı da deneyebilir. rakibin arayı açması hâlinde, minimum 5 ve 2.5 kg'lardan daha fazla bir ağırlık üstelenerek rakibine yetişmeye çalışabilir. halter yarışmalarında ağırlıklar "koparma" ile "omuzlama ve silkme" yöntemlerinden biri kullanılarak kaldırılır.
koparma
yapılan tek hareketle halteri başın üzerine kaldırma biçimidir. bar yatay olarak haltercinin bacaklarının önüne konulur. haltercinin el ayaları yere bakar, ayakları aşağı doğru dönük olarak bar kavranır ve bacakları yana ayrılırken veya bükerken başın üstüne her iki kolun tam uzunluğuna kadar kaldırma alanından tek bir hareket ile çekilir. bu devamlı hareket sırasında bar uyluk ve kasık üzerinde kayabilir. kaldırmanın yapılışı sırasında ayaklardan başka vücudun hiçbir kısmı kaldırma alanına dokunamaz. kaldırılmış olan ağırlığın, hakemler barı ringe indirme işareti verinceye kadar, nihaî hareketsiz konumda, kol ve bacaklar gerilmiş ve ayaklar aynı hizada olacak şekilde tutulması şarttır. bar, haltercinin başının üst kısmını geçinceye kadar, bilekler döndürülemez. halterci, kendine verilen süre içinde ya bir ayrık veya çömelme konumunda düzelebilir ve ayaklarını aynı hizada, gövde ve bar düzlemine paralel tutabilir. halterci vücudunun bütün kısımlarında hareketsiz duruma gelir gelmez hakemler barı indirme işareti verirler.
koparma hareketinin hata sayılabilecek durumları; barı kaldırırken duraklama, kaldırış esnasında barın başa temas etmesi, kolların tam gerilmemesi, toparlama sırasında kolları bükme veya germe, ayaklar dışında vücudun herhangi bir kısmının yere değmesi, kaldırma sırasında ringden dışarı çıkma, hakemin "yere indir" işaretini beklemeden barı indirme, hakemin işaretinden sonra barı yere atma veya düşürmedir. bu hatalardan herhangi biri gerçekleştiğinde kaldırış geçersiz sayılır.
omuzlama ve silkme
iki hareketli bir kaldırış şeklidir. ilk aşamada (omuzlama) bar, yatay olarak haltercinin bacaklarının önüne konur. el ayaları aşağıya dönük olarak bar kavranır ve bacakları ya ayırırken veya bükerken, omuzlara kadar kaldırma alanından tek bir hareketle çekilir. bu devamlı hareket sırasında bar, uyluk ve kasık üzerinde kayabilir. barın nihaî konumundan önce göğüse dayanmaması gerekir. bundan sonra bar, köprücük kemikleri üzerinde tam olarak bükülmüş kollar üzerinde durur. silkmeyi yapmadan önce bacaklar düz olarak aynı hizaya döner. halterci bu düzelmeyi kendi zamanında yapabilir ve ayaklar aynı hizada, gövde ve bar düzlemine paralel olarak tutulabilir. ikinci aşamada (silkme) halterci, dikey olarak uzatılmış kolları tam gerilimine getirmek için bacakları büker ve bacakları olduğu kadar kolları da uzatır. kolları ve bacakları tam olarak uzatmış şekilde ayakları aynı hizaya getirir ve hakemlerin barı ringe indirme işaretini bekler. halterci vücudunun bütün kısımlarında hareketsiz duruma gelir gelmez, hakemler barı indirme işareti verirler. halterci iki aşamalı bu hareket sırasında, bar üzerindeki başparmaklarını kısabilir veya kretajlı tutmuş ise boşaltabilir. eğer bar çok yüksek yerleştirilmiş ise ve nefes almasını engeller veya acıya sebebiyet verirse, barı omuzlarının üzerine indirebilir. omuzlamada hatalı hareketler; dirsekleri kaldırmadan önce barı göğse yerleştirme, dirseklerle veya üst kollarla uyluklara, dizlere dokunmadır.
silkmede hatalı hareketler; tamamlanmamış bir hareketle silkmeyi denemek (ki bu vücudun alçaltılması veya dizlerin bükülmesi şeklinde yapılır) ve avantaj kazanmak için barı omuzda aşağı yukarı sallandırmaktır. omuzlamadan sonra silkmeye başlamadan önce halterci ve barın hareketsiz hâle gelmesi gereklidir.
bütün kaldırmalar için genel kurallar
1. kretaj (kilitli tutuş) olarak bilinen tekniğe izin verilir. bu teknik barı kavrama anında, başparmağın son ekleminin aynı elin diğer parmakları ile kavranmasından oluşur.
2. bütün kaldırmalarda bar, diz hizasına geldikten sonra "kaldırılamazsa" hakem bunu saymayabilir.
3. hakemlerin "halteri yere indir" işaretinden sonra halterci barı vücudunun ön kısmına indirmeli, onu kasten veya kazara düşmeye bırakmamalıdır. belinin seviyesini geçtiği zaman, bar üzerindeki kavramayı bırakabilir.
4. bir yarışmacı eğer dirseğinin anatomik olarak deformasyonundan dolayı kolunu tamamen geremiyorsa, bunu yarışma başlamadan önce üç hakeme ve jüriye bildirmelidir.
5. halterci halteri bloke ettikten sonra vücutta bir dengesizlik var ise vücudunu bükerek veya sarsarak durumu düzeltebilir.
6. uyluklara krem, yağ, su, talk veya herhangi bir yağlayıcı madde sürülmesi yasaktır. yağlayıcı madde kullandığı tespit edilen halterciye, maddenin temizlenmesi emredilir. yağın temizlenmesi esnasında sürenin çalışacağı veya çalışmayacağına jüri karar verir. ellere ve uyluklara magnezyum sürülmesine izin verilir.
bütün kaldırmalarda hatalı hareketler ve pozisyonlar
1. askıdan çekiş,
2. ayaklardan başka vücudun herhangi bir kısmının piste değmesi,
3. kaldırma hareketi sonunda kolların gayrimuntazam veya yetersiz gerilmesi,
4. kolların gerilmesi sırasında duraksama,
5. baskıyla koparma,
6. toparlanma sırasında kolları bükme veya germe,
7. kaldırma sırasında ringden dışarı çıkma, yani vücudun herhangi bir kısmıyla ring dışına değme,
8. hakemlerin yere indir işaretini almadan barı yere indirme,
9. hakemlerin işaretinden sonra barın yere düşürülmesi, 10. ayaklar ve bar aynı hizada olarak ve gövde düzlemine paralel bitirememe,
11. barın tamamını kaldırma alanına indirememe (yani önce barın tamamı değmelidir).
