son zamanlarda izlediğim ve türk sinemasında yeterince değeri bilinmeyen 50 filmi paylaşacağım.
katırcılar1987 yılında çekilmiş şerif gören imzalı başyapıt. film kaçakçılık yaparak geçimini sağlayan üç arkadaşın hikayesini anlatır. gerek çok zorlu kış şartlarında çekilmesi gerekse bölge halkının yaralarına parmak basmasıyla sinemamız için oldukça değerli bir filmdir.
yürek yarasıyönetmenliğini orhan elmas’ın yaptığı 1983 yapımı film. başrollerinde kadir inanır ve serpil çakmaklı yer alır. film etkileyici bir finale sahiptir ve genel olarak toplumun yozlaşmış ahlak yapısına sert bir eleştiridir.
amansız yolyönetmenliğini ömer kavur’un yaptığı 1985 yılında çekilmiş film. türk sinemasındaki ender yol hikayelerinden biridir. ömer kavur bu filmi çekerken alman yönetmen win wenders’tan ilham aldığını söylemiştir.
pehlivanyönetmenliğini zeki ökten’in yaptığı, başrolünde tarık akan’ın yer aldığı 1984 yapımı film. yurtdışına işçi olarak gitmeye çalışıp öte yandan da pehlivanlık yapan bir adamın hazin öyküsünü anlatır.
maden1978 yılında yavuz özkan tarafından çekilen sinemamızın en önemli sosyolojik filmlerinden biridir. tarık akan’ın yaklaşık iki sene süren yeşilçam ambargosundan sonra sinemaya dönüşüdür. ayrıca sinemanın iki büyük jönünü bir araya getiren nadir yapımlardandır.
adakyönetmenliğini atıf yılmaz’ın yaptığı, başrolünde tarık akan’ın yer aldığı 1979 yapımı film. iki aylık oğlunu adak adayan babanın hikayesini anlatır. erzincan’da yaşanmış gerçek bir öyküden esinlenen film aynı zamanda bir belgesel havasındadır.
tepenin ardı2012 yılında çekilmiş emin alper’in ilk uzun metraj filmi. erkeklerin iktidar savaşını ve kendi kendine düşman yaratmasını konu alır. filmdeki karakterlerimizin düşman olarak addettiği ‘tepenin ardındakileri’ seyirci film boyunca asla görmez.
umutyılmaz güney’in senaristliğini, yönetmenliğini ve başrolünü üstlendiği 1970 yapımı filmdir. türk sinemasının en gerçekçi işlerinden biridir. o dönemde çeşitli sebeplerle sansür kurulu tarafından yasaklanan film 1971 yılında gizlice cannes film festivaline gönderilir.
arkadaşyılmaz güney’in yönetmenliği yaptığı ve başrolünde yer aldığı 1974 yapımı film. toplumsal yapıyı, sınıfsal farklılıkları eleştiren filmde, başkarakterimiz azem çevresindeki bozuk düzeni değiştirmeye çalışır.
seyyit hanyılmaz güney’in yönetmenliği yaptığı ve başrolünde yer aldığı 1968 yapımı film. filmde seyyit han-keje aşkı üzerinden destansı bir hikaye anlatılır. yılmaz güney’in akira kurosava’nın sinemasından ve çekim tekniklerinden bir hayli etkilendiğini görürüz.
baba1971 yılında çekilen yılmaz güney’in senaristliğini, yönetmenliğini ve başrolünü üstlendiği bir başka film. ailesinin geçimini sağlamak isteyen cemal para karşılığında işlemediği bir cinayeti üstlenir. seyirciye yoksulluğu ve çaresizliği sonuna kadar hissettirir.
vatandaş rıza1979 yılında çekilmiş cüneyt arkın imzalı yapım. film, gecekondusu bir milyoner tarafından yıkılan vatandaş rıza’nın adalet arayışını konu edinir. verdiği sosyal mesajlar yüzünden tv kanallarından uzun süre ambargo yemiştir.
üç arkadaş1971 yılında memduh ün tarafından çekilen film. yine 1958 yılında memduh ün’ün çektiği aynı adlı filmin ikinci versiyonudur. her ne kadar birçok yeşilçam klişesini içinde barındırsa da anlattığı dostluk ve aşk hikayesiyle izlenmeye değer.
askerin dönüşüyönetmenliğini zeki ökten’in yaptığı 1974 yapımı filmin başrolünde kadir inanır yer alır. askerliğinin bitmesine 1 gün kalan ali, operasyonda komutanının emriyle bir kaçakçıyı öldürür. terhis olduğunda ise onu bir iç hesaplaşma ve vicdan muhasebesi bekler.
tomrukyönetmenliğini şerif gören’in yaptığı 1982 tarihli film. şerif gören filmlerinde alışık olduğumuz üzere başrolde oyunculardan çok zorlu doğa koşulları var. ve bu zorlu koşulların yanında arkadaşlık ve dramatik bir aşk hikayesi…
bir yudum sevgi1984 yılında atıf yılmaz tarafından çekilen ve başrollerinde kadir inanır ile hale soygazi’nin yer aldığı film. kenar mahalledeki bir aşk hikayesini anlatan film, kadın erkek ilişkilerine farklı bir pencereden bakar.
yusuf ile kenan1979 yapımı ömer kavur filmi. köyden kente gelen iki çocuğun çok yalın ama oldukça dokunaklı hikayesi. “dünyayı çocuklara verelim, bir günlük de olsa öğrensin dünya arkadaşlığı. çocuklar dünyayı alacaklar elimizden, ölümsüz ağaçlar dikecekler.”
ah güzel istanbulatıf yılmaz’ın başyapıtlarından biri olan ve başrolünde sadri alışık’ın yer aldığı film 1966 yapımı. o dönemde yoğunlaşan istanbul’a göç, kısa yoldan zengin olma gibi konulara değinen film, yozlaşmış müzik anlayışını da inceden inceye eleştirir.
gurbet kuşları1964 yılında çekilmiş ve orhan kemal’in aynı adlı romanından uyarlanmış olan filmin yönetmen koltuğunda halit refiğ var. aynı zamanda cüneyt arkın’ın ilk sinema deneyimi. filmde istanbul’a göç eden bir aile üzerinden köyden kente göç kavramı eleştirilmekte.
endişe1974 yılında yılmaz güney tarafından çekilmeye başlanmış, şerif gören tarafından tamamlanmış film. film çekimleri sırasında hapishaneye giren yılmaz güney ilk sahnelerde birkaç kez de olsa ekranda görünür. sert bir feodalite eleştirisidir.
imdat ile zarife1991 yılında çekilen nesli çölgeçen imzalı film. yavruyken doğadan koparılıp sokaklarda oynatılan bir ayının (zarife) hikayesini anlatıyor. zarife bir gün zabıtalar tarafından sahibiyle birlikte ormana bırakılıyor ve ormanda kendi doğasını keşfetmeye başlıyor.
talihli ameleyönetmenliğini atıf yılmaz’ın yaptığı 1980 yapımı film. bir takım vaatlerle kandırılıp reklam yıldızı olacağı söylenen inşaat işçisi mehmet ali’nin kapitalist düzen tarafından kullanılması eleştirel bir şekilde anlatılır.
sarı mercedes1992 yılında çekilen ve yönetmenliğini tunç okan’ın yaptığı türk-fransız-alman ortak yapımı film. adalet ağaoğlu’nun fikrimin ince gülü adlı eserinden uyarlama. katıldığı birçok festivalden ödülle dönen film 90lı yılların en önemli yapımlarından biri.
çirkinler de sever yönetmenliğini sinan çetin’in yaptığı başrollerini ilyas salman ve müjde ar’ın paylaştığı 1981 yapımı film. köyüne film çekmek için gelen ünlü aktris müjde’ye aşık olan delikanlının hikayesini anlatır.
adı vasfiye1985 yılında çekilen ve yönetmenliğini atıf yılmaz’ın yaptığı film. filmde vasfiye adlı kadının hikayesi dört farklı kişi tarafından anlatılır. ancak bu dört kişi kitap yazmak için ilham arayan bir yazarın hayal dünyasındaki insanlardır.
kırık bir aşk hikayesiyönetmenliğini ömer kavur’un yaptığı başrollerini kadir inanır ve hümeyra’nın paylaştığı 1981 yapımı film. sinemamızdaki sonu hazin biten en güzel aşk hikayelerinden biri. özellikle filmin finali insanın boğazını düğümleyen cinsten.
otobüs1974 yılında tunç okan tarafından çekilen ve türkiye’de uzun bir süre gösterimi yasaklanan film. türkiye’den isveç’e kaçak işçi olarak giden bir grup insanın başlarından geçen acı olayları anlatır. filmde hayal edilenden farklı bir avrupa tablosu çizilir.
kaç para kaç1998 yılında çekilmiş yönetmenliğini reha erdem’in yaptığı film. kendi halinde yaşayan bir esnafın tesadüf eseri bir çanta dolusu para bulmasıyla hayatı trajik bir şekilde değişir. film, türkiye’nin 73. akademi ödülleri’nde yabancı dilde en iyi film oscarı adayıdır.
dermanyönetmenliğini şerif gören’in yaptığı başrollerinde hülya koçyiğit, tarık akan ve talat bulut gibi isimlerin yer aldığı 1983 yapımı film. ağrı’ya ebe olarak tayin edilen bir kadının ve kanun kaçağı olarak yaşayan, geçimini avcılık yaparak sağlayan bir adamın öyküsü anlatılır.
gelin 1973 yılında çekilen ve gelin-düğün-diyet adlı üçlemenin ilk filmi olan ömer lütfi akad imzalı yapım. anadolu’dan istanbul’a göç eden gelenekçi bir yapıya sahip aile konu alan film; göç sorunu, ataerkil toplumdaki kadının yeri gibi konulara değinir.
katiller de ağlaryönetmenliğini orhan elmas’ın yaptığı 1985 yapımı film. başrollerinde cüneyt arkın, kenan kalav, banu alkan gibi isimler yer alır. filmin orijinal müziği cahit berkay’a aittir, geçiş sahnelerinde ise bol bol godfather’ın soundtracki çalar.
kuyumetin erksan’ın başyapıtlarından biri olan film 1968 yılında çekilmiştir. nisa suresinin “kadınlara iyi davranın” ayetiyle başlayan filmin hikayesi anadolu’nun ücra bir köyünde geçer ve bir kadının ötekileştirilmesini, töre adı altında uğradığı şiddeti konu edinir.
hudutların kanunusenaryosu yılmaz güney’e ait olan yönetmenliğini ömer lütfi akad’ın yaptığı 1966 yapımı film. fatih akın’ın önerisi üzerine restore edilmiş ve 64. cannes film festivali’nde tekrar gösterime girmiştir.
lal gece2012 yılında çekilen ve yönetmenliğini reis çelik’in üstlendiği film. iki aile arasındaki kan davasını bitirmek için 14 yaşında bir kızın yaşlı bir adamla evlendirilmesi konu edilir. film, berlin uluslararası film festivali olmak üzere birçok festivalden ödülle dönmüştür.
bir avuç cennet1985 yapımı muammer özer imzalı film. başrollerini tarık akan ve hale soygazi paylaşır. göç, eşitsizlik, ekonomik zorluklar gibi konulara değinir.
kurbağalaryönetmenliğini şerif gören’in yaptığı 1985 yapımı film. hikaye edirne’nin sultaniçe köyü’nde geçer ve kocası öldürülen dul bir kadının oğluyla birlikte hayata tutunma çabasını anlatır. filmde bol bol bahsi geçen “biber” metaforu oldukça ilgi çekicidir.
bütün kapılar kapalıydı1990 yapımı memduh ün imzalı film. 12 eylül sonrası uzun yıllar hapiste yatan bir kadının tahliye olduktan sonra hayata ve çevresine yabancılaşmasını konu alıyor.
sivasyönetmenliğini kaan müjdeci’nin yaptığı 2014 yapımı film. sivas isimli bir dövüş köpeği ve onu sahiplenen 11 yaşındaki aslan’ın hikayesini anlatan film türkiye’nin 88. akademi ödülleri’nde yabancı dilde en iyi film oscarı adayıdır.
ağıtyılmaz güney’in senaryosunu yazıp aynı zamanda yönetmenliğini yaptığı 1971 yapımı film. bir grup kaçakçının hikayesini anlatan film zaman zaman seyirciye western esintileri sunar.
umutsuzlaryönetmenliğini yılmaz güney’in yaptığı, başrollerini yılmaz güney ve filiz akın’ın paylaştığı 1971 yapımı film. silahını bırakamayan bir kabadayı ve aşık olduğu kızın imkansız aşkını konu edinir.
umut dünyası1973 yılında sefa önal tarafından çekilen film. dönem insanının yurtdışında çalışmaya duyduğu tutkuyu anlatan film tarık akan’ın ilk dönem filmografisinde “canım kardeşim” ile birlikte farklı bir konumda yer alır.
acı hayatmetin erksan’ın yönetmenliğini yaptığı, başrollerini ayhan işık ve türkan şoray’ın yaptığı 1962 yapımı film. türk sinemasının ilk klasiklerinden biridir, aynı zamanda dönemin meşhur dizisine de ismiyle ve konusuyla ilham olmuştur.
gramofon avratsabahattin ali’nin aynı adlı öyküsünden uyarlanıp yönetmenliği yusuf kurçenli tarafından yapılan 1987 yapımı film. başrolünde türkan şoray yer alır ve oyunculuk anlamında en olgun dönemlerindedir.
kanun namınayönetmenliğini ömer lütfi akad’ın yaptığı 1952 yapımı film. ayhan işık’ı büyük bir şöhrete kavuşturan film aynı zamanda çekildiği yıl itibariyle türkiye’de sinema için bir milat kabul edilmektedir.
zavallılaryılmaz güney’in yönetmenliğini atıf yılmaz’la birlikte üstlendiği ve aynı zamanda başrolünde yer aldığı 1974 yapımı film. üç yoksul arkadaşın hapishane öyküsünü anlatan filmin flashback kullanımı da oldukça başarılıdır.
fasulyeyönetmenliğini bora tekay’ın yaptığı 2000 yılında gösterime giren film. kara komedi türünün ülkedeki en güzel örneklerinden biridir. vizyona girdiği dönemde ise gişede çakılmıştır.
üç tekerlekli bisikletömer lütfi akad ve memduh ün ortak yapımı 1962’de çekilmiş film. hollywood’a bir döneme damga vuran, kahramanlarının genellikle karanlık bir dünyada tutunmaya çalıştığı film noir (kara film) türünün türkiye’deki ilk örneklerinden biridir.
alın yazısı1972 yılında orhan aksoy tarafından yönetilen başrolünde cüneyt arkın’ın yer aldığı film. eskiden namlı bir kabadayı olan haydar’ın hikayesini anlatan film sinemamızın intikam temalı en iyi işlerinden biridir.
bereketli topraklar üzerindeorhan kemal’in 1954 yılında kaleme aldığı aynı adlı romandan uyarlama, 1979 yılında erden kıral tarafından yönetilen film. senaryosu ise tuncel kurtiz’e ait. film, çukurovalı pamuk işçilerini konu alan muhteşem bir anadolu gözlemi.
kelebekler sonsuza uçar1993 yılında çekilen ve mesut uçakan tarafından yönetilen film. şapka kanununa muhalefet ettiği gerekçesiyle yargılanan ve cumhuriyetin ilk yıllarında idam edilen iskilipli mehmed atıf hoca’yı konu alır.