50
son zamanlarda getirdiği cezaların adaletsiz olup olmadığı yönünde tartışmalara sebebiyet veren yasadır.
öncelikle belirteyim bu entryi kimseye cevap vermek veya ayar vermek adına yazmıyorum ama girilen entrylerde 247. ve 252. maddelerden bahsedildiğini gördüğüm için bunlar üzerinden bir değerlendirme yapacağım.
ceza hukukunun en temel ilkelerinden bir tanesi suçta ve cezada orantılılıktır. ceza hukuku kamu vicdanını rahatlatmaya, daha doğrusu kamu düzenini korumaya yönelik olduğundan ve hafif suçlara verilecek çok ağır cezalar kamunun adalet anlayışını zedeleyeceğinden, suçlara kanunun bir bütün olarak tutarlı cezalar öngörmesi gerekir. bundan kastım da şudur; örneğin adam öldürmenin cezası 5-11 yıl hırsızlığın cezası 4-16 yıl olmamalıdır. (kanunda böyle değildir yanlış anlaşılmasın sadece örnek olarak verdim)
6222 sayılı yasada şike ve teşvik primi suç olarak düzenlenerek sanıklara 5-12 yıl arası hapis cezası öngörülmüştür. bu ceza klüp yöneticilerinin bu suçu işlemesi durumda da %50 arttırılacaktır. sadece bu cezaya bakarak, yani 5-12 yıllık süreye bakarak bu cezanın adaletsiz olmadığı düşünülebilir. ancak asıl sorun şike veya teşvik primi suçunun birden fazla defa işlenmesi durumunda ortaya çıkmaktadır.
bu noktada hemen zimmet ve rüşvet suçunun düzenlendiği 247. ve 252. maddeler değinmek istiyorum. bu maddelerdeki cezalarla şike ve teşvik primine verilen cezaların kıyaslanması pek doğru değil bana göre. öncelikle zimmet ve rüşvet suçu kamu görevlilerini ilgilendiren bir suçtur ve prensip olarak ceza hukukunda kamu görevlilerin işlediği veya kamu görevlilerine işlenen suçların cezaları her zaman daha ağırdır. hatta bir çok suçta suçun kamu görevlisine karşı işlenmesi durumu ağırlaştırıcı sebep olarak öngörülmüştür. şike ve teşvik suçunun ise kamu görevlileriyle pek bir alakası bulunmamaktadır. ikinci olarak ise şike ve teşvik priminin niteliği, aslında her ne kadar rüşvete çok benzer gibi dursa da biraz daha farklıdır. günümüzdeki olaydan yola çıkarak açıklamak gerekirse; eğer fb şike yaptıysa, mahkeme kararı kesinleşmediği için böyle diyorum, neden yapmıştır? şike yapmaktaki amaç nedir? futbolda şike belli bir sezonda takıma avantaj sağlamak, ya o sezonu şampiyon bitirmeye çalışmak, ya küme düşmesini engellemek yada avrupa kupalarına katılabilmek gibi amaçlarla yapılmaktadır. bu da demektir ki bu amaçları gerçekleştirmek, genelde birden fazla kez şike yapmak anlamına gelecektir. fakat bir sezonda farklı maçlarda yapılan şikeler hep aynı amaca yönelik olacaktır: sezon sonunda takımın konumu.
özetle demek istediğim şey şudur: tamam 5-12 yıl arası hapis cezası getirdiniz, ama futbolda şike hiç bir zaman tek maça odaklı olarak yapılmaz. çok istisnai durumlarda belki sadece son maçı kazanması gerek durumlar hariç. yani şike yaparak takımına avantaj sağlamak isteyen genelde birden fazla maçta şike yaparak takımının sene sonu pozisyonunu garanti altına almak ister. yoksa sadece tek maçta yapılacak şikenin uzun lig maratonunda sonuca çok büyük etki edeceğini söylemek gerçekten zordur. yani sezonu şampiyon tamamlamak için aynı sezonda 5 maçta şike yaptıysan, 5-12 x 5 yıl hapis cezasıyla yargılanacaksın demektir.
görüldüğü gibi buradaki en büyük sorun aynı sezonda aynı amaca yönelik birden fazla kez teşvik primi veya şike suçunun işlenmesiyle ilgilidir. aslında yapılması gereken bu suçlarda zincirleme suç hükümlerini uygulamaktır ancak yine şikenin niteliği gereği zincirleme suç hükümlerinin uygulanması çok zor olacaktır. zincirleme suç hükümleri, tek bir suç işleme kararı kapsamında aynı suçu birden fazla kişiye farklı zamanlarda birden çok işlenmesi durumunda uygulanabilir. böyle baktığınızda e tamam demin anlattığın şeyler bu zincirleme şu hükmü kapsamına giriyor ne diye destan yazıyorsun hala diyebilirsiniz. ancak bu "tek suç işleme kararı kapsamında" ilkesi şunları içerir: evet tek bir suç işleme kararı kesin olacak ki burada var, ben şike yapayım ve sezonu şampiyon bitireyim. buraya kadar tamam. aynı suçu işleyeceksiniz, bu da var şike suçunu işliyorum hep. farklı kişilere karşı işlenecek, hah işte burada iş biraz boka sarıyor. şike suçunun mağduru kim? örneğin fb ve sivas arasındaki maçta fb şike yaptı. burada mağdur sivas mı yoksa diğer bütün süper lig takımları mı yoksa sadece şampiyonluğa oynayan takımlar mı yoksa direk kamunun tamamı mı? bu soruya vereceğiniz cevaba göre her yapılan şikenin mağdurlarının farklı olup olmadığı da değişecektir. ikinci bir sorun da şudur: tek bir suç işleme kararı kapsamında farklı zamanlarda yapılacak aynı eylemlerin önceden planlanmış olması gerekir. yani siz şike yapmaya karar verdiğinizde:
-tamam hocam baktık biz fikstüre. şimdi şampiyon olmak istiyorsak sivas,ankaragücü, orduspor ve eskişehir maçlarında şike yapmamız gerekiyor.
diyerek, kaç defa hangi zamanlarda ve kimlere karşı şike yapacağınızı önceden kararlaştırmış olmanız gerekiyor ki zincirleme suç hükümlerinden yararlanbilesiniz. bu pek mümkün değildir çünkü şike yapılacak maçlar geneld sezon içinde takımların performansına göre karar verilir.
dolayısıyla zincirleme suç hükümlerinin uygulanmasının önünde ciddi engeller vardır. hal böyle olunca da aynı sezonda yapılan şikelerin hepsi farklı suçmuş gibi görülür ve tek bir sezonu şampiyon tamamlamak adına 200 yıla kadar saçma hapis cezalarıyla karşılaşabilirsiniz. yine 247 ve 252. maddelere dönmek gerekirse, zimmet ve rüşvet suçunun kamu vicdanındaki etkisi futbolda şike yapılmasının doğurduğu etkiden çok daha farklıdır. her ne kadar yapılan eylem olarak birbirlerine benzer de olsalar aslında çok farklıdırlar ve bu yüzden cezaların adaletli olup olmadığı tartışılırken bunların karşılaştırılması bana göre pek doğru değildir.
mecliste yapılan tartışmalar da az çok bu yöndedir. esas sorunun 5-12 yıl olmadığını fakat birden fazla kez işlenmesi durumda cezaların çok arttığı ve adaletsizleştiği noktasında yoğunlaşmıştır tartışmalar. bence bunun en doğru yolu, şike ve teşvik suçunu bir şekilde, belki istisnai olarak zincirleme suç kapsamına sokmaktır. zincirleme suç hükümleri de belli oranda ceza ağırlaştırması öngörmektedir dolayısıyla aynı amaca yönelik işlenen birden fazla şike suçu, tek bir suçmuş gibi 5-12 yıl üzerinden cezalandırılmalı ama aynı zamanda zincileme suç hükümlerine göre belli oranda arttırılarak bu ceza verilmelidir.
öncelikle belirteyim bu entryi kimseye cevap vermek veya ayar vermek adına yazmıyorum ama girilen entrylerde 247. ve 252. maddelerden bahsedildiğini gördüğüm için bunlar üzerinden bir değerlendirme yapacağım.
ceza hukukunun en temel ilkelerinden bir tanesi suçta ve cezada orantılılıktır. ceza hukuku kamu vicdanını rahatlatmaya, daha doğrusu kamu düzenini korumaya yönelik olduğundan ve hafif suçlara verilecek çok ağır cezalar kamunun adalet anlayışını zedeleyeceğinden, suçlara kanunun bir bütün olarak tutarlı cezalar öngörmesi gerekir. bundan kastım da şudur; örneğin adam öldürmenin cezası 5-11 yıl hırsızlığın cezası 4-16 yıl olmamalıdır. (kanunda böyle değildir yanlış anlaşılmasın sadece örnek olarak verdim)
6222 sayılı yasada şike ve teşvik primi suç olarak düzenlenerek sanıklara 5-12 yıl arası hapis cezası öngörülmüştür. bu ceza klüp yöneticilerinin bu suçu işlemesi durumda da %50 arttırılacaktır. sadece bu cezaya bakarak, yani 5-12 yıllık süreye bakarak bu cezanın adaletsiz olmadığı düşünülebilir. ancak asıl sorun şike veya teşvik primi suçunun birden fazla defa işlenmesi durumunda ortaya çıkmaktadır.
bu noktada hemen zimmet ve rüşvet suçunun düzenlendiği 247. ve 252. maddeler değinmek istiyorum. bu maddelerdeki cezalarla şike ve teşvik primine verilen cezaların kıyaslanması pek doğru değil bana göre. öncelikle zimmet ve rüşvet suçu kamu görevlilerini ilgilendiren bir suçtur ve prensip olarak ceza hukukunda kamu görevlilerin işlediği veya kamu görevlilerine işlenen suçların cezaları her zaman daha ağırdır. hatta bir çok suçta suçun kamu görevlisine karşı işlenmesi durumu ağırlaştırıcı sebep olarak öngörülmüştür. şike ve teşvik suçunun ise kamu görevlileriyle pek bir alakası bulunmamaktadır. ikinci olarak ise şike ve teşvik priminin niteliği, aslında her ne kadar rüşvete çok benzer gibi dursa da biraz daha farklıdır. günümüzdeki olaydan yola çıkarak açıklamak gerekirse; eğer fb şike yaptıysa, mahkeme kararı kesinleşmediği için böyle diyorum, neden yapmıştır? şike yapmaktaki amaç nedir? futbolda şike belli bir sezonda takıma avantaj sağlamak, ya o sezonu şampiyon bitirmeye çalışmak, ya küme düşmesini engellemek yada avrupa kupalarına katılabilmek gibi amaçlarla yapılmaktadır. bu da demektir ki bu amaçları gerçekleştirmek, genelde birden fazla kez şike yapmak anlamına gelecektir. fakat bir sezonda farklı maçlarda yapılan şikeler hep aynı amaca yönelik olacaktır: sezon sonunda takımın konumu.
özetle demek istediğim şey şudur: tamam 5-12 yıl arası hapis cezası getirdiniz, ama futbolda şike hiç bir zaman tek maça odaklı olarak yapılmaz. çok istisnai durumlarda belki sadece son maçı kazanması gerek durumlar hariç. yani şike yaparak takımına avantaj sağlamak isteyen genelde birden fazla maçta şike yaparak takımının sene sonu pozisyonunu garanti altına almak ister. yoksa sadece tek maçta yapılacak şikenin uzun lig maratonunda sonuca çok büyük etki edeceğini söylemek gerçekten zordur. yani sezonu şampiyon tamamlamak için aynı sezonda 5 maçta şike yaptıysan, 5-12 x 5 yıl hapis cezasıyla yargılanacaksın demektir.
görüldüğü gibi buradaki en büyük sorun aynı sezonda aynı amaca yönelik birden fazla kez teşvik primi veya şike suçunun işlenmesiyle ilgilidir. aslında yapılması gereken bu suçlarda zincirleme suç hükümlerini uygulamaktır ancak yine şikenin niteliği gereği zincirleme suç hükümlerinin uygulanması çok zor olacaktır. zincirleme suç hükümleri, tek bir suç işleme kararı kapsamında aynı suçu birden fazla kişiye farklı zamanlarda birden çok işlenmesi durumunda uygulanabilir. böyle baktığınızda e tamam demin anlattığın şeyler bu zincirleme şu hükmü kapsamına giriyor ne diye destan yazıyorsun hala diyebilirsiniz. ancak bu "tek suç işleme kararı kapsamında" ilkesi şunları içerir: evet tek bir suç işleme kararı kesin olacak ki burada var, ben şike yapayım ve sezonu şampiyon bitireyim. buraya kadar tamam. aynı suçu işleyeceksiniz, bu da var şike suçunu işliyorum hep. farklı kişilere karşı işlenecek, hah işte burada iş biraz boka sarıyor. şike suçunun mağduru kim? örneğin fb ve sivas arasındaki maçta fb şike yaptı. burada mağdur sivas mı yoksa diğer bütün süper lig takımları mı yoksa sadece şampiyonluğa oynayan takımlar mı yoksa direk kamunun tamamı mı? bu soruya vereceğiniz cevaba göre her yapılan şikenin mağdurlarının farklı olup olmadığı da değişecektir. ikinci bir sorun da şudur: tek bir suç işleme kararı kapsamında farklı zamanlarda yapılacak aynı eylemlerin önceden planlanmış olması gerekir. yani siz şike yapmaya karar verdiğinizde:
-tamam hocam baktık biz fikstüre. şimdi şampiyon olmak istiyorsak sivas,ankaragücü, orduspor ve eskişehir maçlarında şike yapmamız gerekiyor.
diyerek, kaç defa hangi zamanlarda ve kimlere karşı şike yapacağınızı önceden kararlaştırmış olmanız gerekiyor ki zincirleme suç hükümlerinden yararlanbilesiniz. bu pek mümkün değildir çünkü şike yapılacak maçlar geneld sezon içinde takımların performansına göre karar verilir.
dolayısıyla zincirleme suç hükümlerinin uygulanmasının önünde ciddi engeller vardır. hal böyle olunca da aynı sezonda yapılan şikelerin hepsi farklı suçmuş gibi görülür ve tek bir sezonu şampiyon tamamlamak adına 200 yıla kadar saçma hapis cezalarıyla karşılaşabilirsiniz. yine 247 ve 252. maddelere dönmek gerekirse, zimmet ve rüşvet suçunun kamu vicdanındaki etkisi futbolda şike yapılmasının doğurduğu etkiden çok daha farklıdır. her ne kadar yapılan eylem olarak birbirlerine benzer de olsalar aslında çok farklıdırlar ve bu yüzden cezaların adaletli olup olmadığı tartışılırken bunların karşılaştırılması bana göre pek doğru değildir.
mecliste yapılan tartışmalar da az çok bu yöndedir. esas sorunun 5-12 yıl olmadığını fakat birden fazla kez işlenmesi durumda cezaların çok arttığı ve adaletsizleştiği noktasında yoğunlaşmıştır tartışmalar. bence bunun en doğru yolu, şike ve teşvik suçunu bir şekilde, belki istisnai olarak zincirleme suç kapsamına sokmaktır. zincirleme suç hükümleri de belli oranda ceza ağırlaştırması öngörmektedir dolayısıyla aynı amaca yönelik işlenen birden fazla şike suçu, tek bir suçmuş gibi 5-12 yıl üzerinden cezalandırılmalı ama aynı zamanda zincileme suç hükümlerine göre belli oranda arttırılarak bu ceza verilmelidir.
