27 ağustos 1922 sabahı mustafa kemal paşa'ya telefonda kuşattıkları tepeyi yarım saat sonra alacaklarını bildirmesine rağmen bunu başaramayınca intihar ederek hayatına son veren miralay reşat (çiğiltepe)’a;
özellikle cephenin biraz gerisinde yüksekçe bir yere oturup tabancalarını dizlerine koyarak "geri çekileni vururum" mesajı vermesi ve birkaç sefer geriye kaçan askerler üzerinde bunu bizzat uygulamasıyla “deli halit” lakabını alan mirliva halit (karsıalan)’e;
kütahya'nın emet ilçesinden kendisi, emet halkı ve süvarileri tarafından kaçırılan yunan ordusunu kovalayarak izmir’e giren ilk süvari birlikleri komutanı ferik fahrettin (altay)’e;
demiryollarının kesiştiği yer olan eskişehir'e bir üs kuran ve savaş boyunca derme çatma trenlerle cepheye asker, cephane, malzeme nakleden; ray döşeten; gerektiğinde ray ve vagonlardan çelik söktürüp kılıç yaptıran miralay behiç bey’e;
istanbul'dan bizzat kendisine gönderilen ve mustafa kemal paşa'yı tutuklamasını emreden telgrafa rağmen “ben ve kolordum emrinizdedir paşam!” sözünü söyleyerek mustafa kemal paşa'nın emrine giren birinci ferik musa kâzım (karabekir)’a;
izmit ile adapazarı'nı geri alıp, sakarya meydan muharebesi'ne katılarak üstün başarılar kazanan birinci ferik kazım fikri (özalp)’ye;
birlikleri ile izmit ve adapazarı üzerinden bilecik ve eskişehir istikametine ilerleyen ingiliz kuvvetlerine geyve yakınlarında ateş açarak onları durdurup geri püskürten ve türk kurtuluş savaşı'nı fiilen başlatan ilk komutan olan mirliva ali fuat (cebesoy)’a;
bahriye nazırlığı’ndan ayrılan ve anadolu'daki milli mücadele hareketine katılan albay hüseyin rauf (orbay)’a;
istanbul'dan anadolu'ya silah ve mühimmat kaçıran, italyan işgalindeki antalya depolarında bulunan silah ve mühimmatın kuva-yı milliye'ye kazandıran mirliva ibrahim refet (bele)’e;
istanbul hükümeti tarafından ulusal hareketin önderlerinden biri olarak rütbesi kaldırılan, nişanları geri alınan ve idamına karar verilen müşir mustafa fevzi (çakmak)’ye;
harbiye'de askeri taktik ve strateji öğretmenliği yapması nedeniyle başta mustafa kemal paşa olmak üzere kurtuluş savaşı'ndaki üstü düzey komutanların büyük çoğunluğu tarafından "hocam" diye hitap edilen, büyük taarruz'dan önce taarruz stratejisinin belirlenmesi için yapılan toplantılarda, tedbirli ve titiz karakteri nedeniyle, taarruz planını çok riskli ve tehlikeli bulduğu için şiddetle itiraz eden, ancak yine de verilen emirleri, biri hariç, harfiyen yerine getiren orgeneral yakup şevki (subaşı)’ye;
yaptığı konuşmaları ile zihinlerde yer etmiş usta bir hatip olan, kurtuluş savaşı'nda cephede mustafa kemal'in yanında görev yapan, sivil olmasına rağmen rütbe alarak bir savaş kahramanı sayılan onbaşı halide (edip adıvar)’ye;
kağnıyla cepheye silah taşıyan fatma nine’ye;
inebolu'da bulunan cephaneleri ankara'ya götürülmesinde çocuğu ve kağnısıyla yer alırken, kış şartları nedeniyle cephane ıslanmasın diye battaniyesini cephaneye sarman, bebeğinede sarılıp onun donmaması için uğraş verirken donarak ölen şerife bacı’ya;
onbaşı olduğunda neredeyse sadece kadınlardan oluşan birliği ile düşmanın cephe gerisine bir saldırı düzenleyen ve aralarında bir yunan subayı dahil toplam 25 esir askerle geri dönen erzurumlu kara fatma (seher erden)’ya;
kocayayla baskınında geri çekilen silah arkadaşlarına cesaret vermek için hızla öne atılınca başından vurularak şehit olan gördesli makbule’ye;
çanakkale’de ölen kocasından kalan tek hatıra elmas küpelerini bozdurup kendine bir tüfek alıp dağa çıkan ve yörük ali efe’ye katılan emir ayşe’ye;
düzenli ordu kurulana kadar yirmi aylık bir sürede düşman kuvvetlerinin aydın kanadından anadolu içlerine ilerlemesi engelleyen yörük ali efe’ye;
bekir ağa bölüğü
ne baskın düzenleyerek tutuklu bulunan vatansever ve aydınları kurtarıp anadoluya geçmelerini sağlayan yahya kaptan’a;
bir fransız gemisini kaçırmayı başarınca ona layık görülen istiklal madalyasını geri çevirerek "ben madalya için değil milletim içim savaştım" diyen ipsiz recep’e;
kumardan hileyle kazandığı 45 bin frank ile kendi deyimiyle izmir'deki vatan görevine başlayan ingiliz kemal lakabıyla anılan türk ajan ahmet esat (tomruk)’a;
ulusal kurtuluş savaşı’nın gizli örgütü karakol’un yöneticisi naciye faham’a;
işkence görmesine rağmen karakol’un adresini vermeyen topkapılı ebe şahende’ye;
felah grubu’na saraydan bilgi taşıyan v. murat’ın kızı fehime sultan’a;
işgal protestolarında on binlere konuşan şükufe nihal’e;
sebahat’e ;
zeliha’ya;
darülfünunlu saime’ye;
12 yaşında inönü muharebelerinde savaşan nezahat’e;
“muhabere bana düğündür paşam” diyen mustafa kemal’in askeri sivaslı fatma seher’e;
çerkez kadınları örgütleyen hayriye melek’e;
alaşehir’deki zulmü dünyaya çektikleri telgraf ile duyuran makbule’ye;
nebile’ye;
yunan işgaline elinde silahla karşı koyan turgutlulu çavuş ayşe’ye;
ödemişli fatma’ya;
köpekli nuri çetesi’ne katılan aydınlı -namı diğer binbaşı- ayşe’ye;
yörük ali efe’nin 1. bölüğünün 4. mangasında nişancı olarak savaşan emire aliye’ye;
elinde balta ile menderes köprüsü’nde düşman bekleyen arşın teyze’ye;
sarayköy’e gelen ingilizci nasihat kurulu’nun üzerine silahla yürüyen adöv ayşe’ye;
başındaki yırtık örtüsünü erkeklerin yüzüne atıp, “alın bunları örtünün, verin silahları ben savaşırım” diyen kezban’a;
mavzeri hiç susmayan şehit eşi senem ayşe’ye;
düğünde takılan altınları ankara’ya bağışlayan kastamonulu 17 yaşındaki hatice’ye;
üç kızını mustafa kemal’e emanet edip sakarya cephesine koşan ve yaralanan ayşe çavuş’a;
düşmanla işbirliği yapan oğlunu vurup dağa çıkan domaniçli habibe’ye;
erkek kılığında savaşan ve sonra kadın olduğu anlaşılan halime çavuş’a…..
soyadını inönü meydanında çarpışa çarpışa alan mustafa ismet’e;
“geldikleri gibi giderler” deyip, geldiklerinden biraz daha hızlı gitmelerini sağlayan mustafa kemal’e…
özlem ve minnetle..
#büyüktaarruz
#26ağustos1922
#30ağustos1922
