1
oyuncuların sahadaki taktiksel dizgisinin yerine onlardan sahada yapmaları beklenenler düşünülerek oluşturulmuş bir modern futbol tanımıdır.
daha iyi şekilde bir tanım yapma şansım yok. "pres futbolu" gibi "pozisyon futbolu" gibi "topa sahip olma futbolu" gibi tanımların yanında yardımcı olarak önümüzdeki dönemde çok sık duyacağımızı ve hayatımıza gireceğini düşündüğüm bir tanım.
öncelikle bunun için bir taktiksel dizgi tanımı yapmamız gerekir:
futboldan konuşan herhangi birisi "3-5-2" dediğinde "4-3-3" dediğinde "4-4-2" dediğinde "5-4-1" dediğinde aslında duyduğumuz şeyin sıralaması hep aynıdır.
savunma - orta saha - hücum
buradaki rakamlar bize bir takımın sahaya dizilirken hangi bölgeye kaç oyuncu dizeceğini anlatır, doğal olarak. ancak bu taktiksel tanımın içerisine rol eklemeden günümüzde bir anlamı yoktur bunun.
aslında yıllardan beridir bu böyleydi. farklı oyuncuların farklı meziyetleri vardır ve farklı meziyetteki oyunculardan farklı işler beklenir, buna göre yorumlanır. türkiye futbol tarihinin en önemli 4-4-2'sinin 2 diye bahsettiğimiz hücum oyuncuları hakan şükür ve arif erdem'den bahsederken bunu fark ederiz. hakan şükür bir bitiricidir, arif yardımcıdır. ya da orta 4'lüye bakalım ve burayı suat kaya - emre belözoğlu - okan buruk olarak dizip önlerine gheorge hagi'yi koyalım, burada suat ve okan bugün box to box dediğimiz tipte enerjisi ile rakipten topu olabildiğince hızlı kapan oyuncular, emre bir bağlantı oyuncusu ve hagi oyun kurucu.
bizim hayatımıza daha 2000'lerde giren bu tanımlar, zamanla modern futbolun mihenk taşı görevi görmeye başladı ve farklı farklı isimlerle oyuncuları tanımlayarak rol belirtmeye çalıştı. misal gennaro gattuso, bir orta sahadır. ama aynı şekilde david beckham da bir orta sahadır. ama yaptıkları işler birbirinden çok farklıdır.
işte bu, sevgili arkadaşlar sahadaki taktiksel dizgiden daha çok oyuncunun meziyetine göre belirlenen bir futbol türü olarak literatüre girmelidir.
şimdi, ne kadar eğip bükersek bile futbol aslında 3 temel bloktan oluşur.
birinci, ikinci ve üçüncü bölge olarak modern futbolda tanımlanan şey aslında halen savunma - orta saha - hücum olarak ayrılmaktadır ve biz de rol futbolunu buna göre ayırmalıyız. ancak, sadece sahayı 3'e parselleyerek oyuncuları yerlerine koymak günümüz için yetersizdir.
elbette ben yine galatasaray üzerinden anlatacağım, ancak farklı varyasyonlara da dönüş yaparak konuşacağız bu yeni modern futbol tanımını.
öncelikle sahayı böldüğümüz 3 bölge:
https://gss.gs/73k.png
temelde savunma - orta saha - hücum olarak bölüyoruz. (kaleciyi buradan ayırıyorum sahaya kalecisiz çıkacak kadar bir modern futbola henüz dünya hazır değil bence) * dünya üzerindeki tüm taktiksel varyasyonlarda bu 3 bloğu görmemeniz imkansızdır. 4-6-0 bile denilse oradaki 0 aslında bize orada oyuncu olmayan bir bölgeyi anlatacaktır.
peki galatasaray üzerinden gidelim, biz bu oyunu 4-3-3 ile oynamaya çalışıyoruz temelde ve dizilimimiz 4-1-2-2-1 şeklinde. yani şöyle:
https://gss.gs/o4o.png
peki buralardaki roller? işte burada işin rengi değişiyor, çünkü 4-3-3 oynayan 2. takımı manchester city olarak düşünelim, roller birbirinden farklı olduğu için oyun (evet her ikisi de 4-3-3 olmasına rağmen) birbirinden farklı olacaktır. temelde taktik aynı, oyun planı aynı ama iş burada rollere dönüşüyor.
ne olursa olsun sahaya (kaleci hariç) 10 kişi dizilecek bir takım için, beklenen görevlere göre yaklaşık 40 (belki daha fazla) rolden bahsediyoruz burada. bu yüzden futbol, modernleştikçe daha fazla karmaşıklaşan bir oyuna dönüşüyor.
savunmadan başlayalım:
bekler:
standart bek: bilindik savunma görevlerinin dışında kanada yardım ederek hücumu destekler.
kanat bek: öndeki kanat oyuncusundan destek beklemeden tüm kanadın hem savunma hem hücum görevini üstlenir. günümüzde özellikle 3'lü savunmalı sistemlerde kanat oyuncularının görevi olarak tanımlanabilir.
çakılı bek: tamamen savunmaya ağırlık verip hücuma hiç katılmaz.
iki yönlü bek: hücuma katılması elzem olan oyuncu, savunması kuvvetli olmanın yanı sıra hücumda çok etkin olur. ancak hem temposu, hem dinamizmi çok yüksek olmalıdır.
sahte bek: içe kaçıp ön liberoya oyun kurulumunda yardım eder.
galatasaray'daki bek kullanımı:
burada biz sasha boey ve patrick van aanholt'u kullanıyoruz. sasha sağ tarafta daha standart bir bek görüntüsündeyken partick van aanholt burada sahte bek olarak içe giriyor ve oyun kurulumuna yardımcı oluyor. ömer bayram solda ise eğer burada yine boey gibi standart bek oynuyor. yedlin varken mesela yedlin daha çok bir kanat bek gibi oynayabiliyordu ancak 4'lü sistemde ihtiyaç olmayan bir pozisyon gibiydi, biz kendisinden iki yönlü bek olarak fayda almaya çalıştık ve olmadı.
oyuncu rolü ciddi anlamda önemli burada işte oyuncuyu değerlendirirken, üçlü oynayan bir düzenimiz olsaydı eğer yedlin ciddi anlamda fark yaratabilirdi.
stoperler:
pasör stoper - oyun kurulumunda etkilidir, savunmadan çıkarken topun etkili çıkmasını sağlar.
standart stoper - rakip forvetleri durdurmak ve tehlikeli topları uzaklaştırırken daha teknik olmak esas görevidir.
çakılı stoper - ana görevi standart stoper ile aynıdır ancak topu tehlikeli bölgeden uzaklaştırmak esas görevidir.
galatasaray'daki stoper kullanımı:
burada elbette marcao ve victor nelsson ile oynuyoruz. bu oyuncuların ikisi de pasör stoper rolünde ve oynamak istediğimiz oyun için bu elbette ki şart. bu iki ismin yedeğinde yazabileceğimiz oyuncu alpaslan öztürk, bir çakılı stoper olarak değerlendirilmeli, yeni transferimiz semih kaya ise standart stopere daha yakın olmakla birlikte kendisini daha pasör bir stoper olarak göstermeye çalışıyor ancak yetenekleri kısıtlı olduğu için bu rolü doğru gerçekleştiremiyor.
burada standart stoper görevinde kullanılabilecek daha iyi bir savunmacı fark yaratabilirdi, ryan donk gibi mesela. ancak bizim oynamak istediğimiz oyun düzeninde her iki stoperin de ayaklarının iyi olması ve pasör özelliklerinin yüksek olması elzem.
ön libero:
defansif orta saha - ana görevi en kısa zamanda pres ile rakip ataklarını etkisiz hale getirmektir. defans yaparken savunma hattının doğru yerleşimi için önde presin başladığı yerdeki isimdir.
defansif oyun kurucu - savunma ile orta saha arasındaki bağlantı oyuncusudur.
savaşçı orta saha - rakibe sürekli pres uygulayarak topu kazanmak esas görevidir.
ön libero - orta saha hamalı, savunma ile orta sahanın arasındaki half space'de rakibin pas bağlantısını kesmek üzerine oynar, basit paslarla kazandığı topu orta sahaya iletir.
gizli libero - sıradan bir ön liberonun aksine savunmaya daha yakın oynayarak 2 stoper arası oluşabilecek boşluğu kapatır, basit pasla oynar.
regista - defansif oyun kurucunun daha agresifidir, agresiflik oyun kurulumundaki agresiflikten bahseder, hücum alanına etkili paslar oynar.
gezgin oyun kurucu - takımın kalbidir, hem hücuma hem de savunmaya yardım eder, pas dağıtır, fiziği ve tekniği üst düzey olmalıdır.
galatasaray'daki ön libero kullanımı:
bu rolde taylan antalyalı'yı kullanıyoruz uzun zamandır, bu da bizim burada bir regista ile oynamaya çalıştığımızı gösteriyor. taraftarımızın ısrarla istediği "çapa" yani savaşçı orta saha tanımı bizde yok, biz burada oyun kurulumunda ciddi görev üstlenecek bir oyuncu kullanmaya çalışıyoruz ve bu oyuncunun sadece savunma ile orta saha arasındaki bağlantıyı değil, savunma ile hücum arasındaki bağlantıyı yaratmaya çalışmasını istiyoruz. futbola 10 numara başlayıp zamanla regista'ya evrilen futbolcular arasında andrea pirlo bir efsanedir.
rollerin genel beklentilerini yazdım ancak özellik olarak belirtmek gerekirse bu pozisyondaki oyuncunun hem çevre kontrolünün hem farkındalığının hem de oyun okumasının yüksek olması elzemdir. taylan'da bu özellikler var, ancak eksik. geliştirmesi için çok mesafe kat etmesi lazım. peki erick pulgar? zaten görevi bu olan bir oyuncu, bizim oynamak istediğimiz rolde fark yaratan bir oyuncu olabilir. ancak bu kullanıma devam edeceksek eğer erick tipi ancak bonservisi bizde olacak bir oyuncuya ihtiyacımız var.
orta saha merkez:
merkez orta saha - savunma ve hücum arasındaki güçlü bağdır, aynı zamanda hem hücuma hem de savunmaya yardım eder.
defansif oyun kurucu - ön liberodaki ile aynı, daha önde oynayan.
iki yönlü orta saha - dinamizmi sayesinde hem hücuma hem savunmaya yardım eder, sahanın iki yarısı arasında mekik dokur.
ofansif oyun kurucu - rakip savunma ve orta sahanın içerisinde bulduğu half space'e sızarak aldığı pası olumlu kullanır ve daha olgun hücum oluşmasına yardımcı olur.
savaşçı orta saha - ön liberodaki ile aynı, daha önde oynayan.
gezgin oyun kurucu - ön liberodaki ile aynı, daha önde oynayan.
mezzala - 2. bölgedeki boş alanları bulur, değerlendirir ve klasik bir orta sahanın yaptığı görevlerin yanı sıra hücumda daha etkilidir.
dinamo (carrilero) - iki yönlü orta sahadan farklı olarak oyunu daha çok kanatlara çevirir ve merkezde boş alan bulunmasına yardımcı olur.
galatasaray'daki orta saha kullanımı:
biz burada berkan kutlu ve alexandru cicaldau'yu kullandığımızı düşünelim. burada berkan savaşçı orta saha olarak kullanılmalı, cicaldau ise ya mezzala ya da ofansif oyun kurucu olarak değerlendirilmeli. ancak biz berkan'dan bir gezgin oyun kurucu performansı bekliyoruz ve başarısız. hatta şöyle düzelteyim: başarılı olması imkansız. çünkü oyun kurmak için gerekli yeteneklere sahip değil, herhangi bir "kurucu" rolünde başarılı olamayacak bir oyuncu berkan. burada yapmamız gereken aslında berkan ve taylan (erick) birlikte geride kullanıp, berkan'ın kazandığı topun dağıtımını bu diğer iki oyuncudan birisine yaptırmak, berkan daha önde ve cidaldau'nun yanında oynadığında kaptığı topu cicaldau'ya oynamaya çalıştığından ve cicaldau o anda boş alanı bulup hareketlenmediği için topu kaybediyoruz ve ne cica görevini yapabiliyor, ne taylan. sıkıntı da berkan'dan çıkıyor bu sefer.
işte rolün önemi burada ortaya çıkar. birbirine uyumlu, rollerinde başarılı 3 oyuncu tam olarak kendisinden bekleneni yapabilmeli, bu olursa eğer oyun şekil değiştirebilir.
kanat:
kanat oyuncusu - klasik kanat oyuncuları sürati ve tekniği ile rakibi ekarte edip hücumu sonlandıracak aksiyonu yaratmaya çalışır
kanat forvet - rakip savunmanın üzerine giderek tekniği ile fark yaratıp ceza sahasına girmeye çalışır ve ters ayağı ile pozisyon sonlandırmak esas görevlerindendir.
hedef kanat oyuncusu - savunmadan uzun topla oynayan takımlarda topla buluşması ve topu saklayıp diğer oyuncuların oyuna katılmasını sağlamaya çalışır, fiziken kuvvetli olmalıdır.
raumdauter - boşluk arayan, boşluk bulan, boşluk için pusuda bekleyen isimdir. o boşluğu bulduğunda ise ya orta keserek hücum sonlandırmaya yardımcı olur ya da şut açısı varsa şutu kendisi atarak hücum bitirir.
ters ayaklı kanat oyuncusu - kanat forvetin aksine içe, rakip savunmanın üzerine doğru değil daha çizgiye ve derine inmeye çalışan ters ayaklı kanat oyuncusu tipidir. beke alan açıp bekin hücuma katkısını arttırmaya çalışır.
ofansif oyun kurucu - orta sahadaki ile aynı, sadece kurulumu kanatta yapan ve içe deplase olan oyuncu tipi.
galatasaray'da kanat oyuncusu kullanımı:
kanatta oynayan oyuncuya göre iş değişiyor. şimdi babel burada hedef kanat, kerem kanat forvet, soso ofansif oyun kurucu, morutan ters ayaklı kanat oyuncusu. biz orta saha merkezdeki yakalayamadığımız çeşitliliği kanatta çeşitlendirip maça göre farklı oyunculardan farklı görevler bekleyerek ilerliyoruz. günümüzde orta saha merkezde bu çeşitliliği yakalayan takımlar başarıya gidebiliyor, kullanılabilecek tüm roller için 2 oyuncu bulunduran takım fark yaratıyor, biz bunu kanatta dönüşümlü oynayacak 1'er oyuncu ile sağlamaya çalışıyoruz. burada da iş maddiyata giriyor.
ancak esas oynamamız gereken ikili kerem aktürkoğlu ve olimpiu morutan olmalıdır. kerem tersten içe doğru kayarak kaleye yakın oynayıp savunmanın dengesini bozmakta apayrı bir seviyeye çıktı bu sezon. öte yanda morutan şu anda bir ters ayaklı kanat oyuncusu olsa bile yeteneklerinden gösterdiği izler bir raumdauter olarak yetiştirilirse dünyanın sayılı oyuncularından birisi olabileceğini gösteriyor bana kalırsa.
forvet:
yardımcı forvet - görevi orta saha ile hücum arasında bağ kurmak, sırtı dönük oynayarak markajdan kaçmak için "drop deep" yaparak diğer oyunculara alan açmak en önemli özelliğidir.
yaratıcı forvet - ataklara öncülük eder, hücumun ana odağıdır ve gol atar - attırır.
pivot santrfor - fizik gücü ile rakibin savunmasını rahatsız eden oyuncudur, fizik gücü ile alan açıp takıma yardımcı olduğu gibi hava hakimiyeti ile pozisyon bitirebilir.
fırsatçı forvet - en gerideki savunmacının hizasında oynar, hızı sayesinde savunmayı ekarte ederek gol fırsatına girip sürekli gol atma hevesi ile oynar.
komple forvet - fırsatçı golcünün hızı ile pivot santrafor'un gücünü birleştirdiğimizde ortaya çıkan oyuncudur, bu oyuncunun kendi yeteneğini kullanması bile yeterlidir.
çalışkan forvet - rakip savunmayı pres ile rahatsız eder, rakibin oyun kuracak alanı bulmasını engeller. baskı oyununun ilk ve en önemli hattıdır.
sahte forvet - görevi rakip savunmacının kendisini takip etmesini sağlamak, rakip savunmacıyı bölgesinden uzaklaştırarak o bölgede alan yaratmaktır.
galatasaray'daki forvet kullanımı:
halil dervişoğlu burada yardımcı forvet / çalışkan forvet / sahte forvet üçlüsünden birisi olabilir. ancak hangisi olacağına kendisi karar vermeli bana kalırsa, halil bu işlerin hepsini tek oyuncuda birleştirip firmino olmaya çalışıyor ancak birisini seçip onun üzerinde yoğunlaşırsa (ki bence çalışkan forvet olması gereken çalışma alanıdır) daha faydalı olabilir. mbaye diagne pivot santrforun gücüne sahip ancak net olarak bu değil, daha bir komple forvet gibi oynama çabası var fakat sürati engelliyor. pivot olarak oynamaya çalışırsa daha faydalı olabilir bize. mostafa mohamed ise yine bir komple forvet olarak karşımıza çıkıyor, o da eksik yönlerine rağmen bu oyuna çabalıyor ancak onu da pivot olarak değerlendirmemiz, onun da pivot olmak için çabalaması gerekli bana kalırsa. kaldı bafetimbi gomis, o da bir pivot.
bizim sistemimizde bize lazım olan alan açacak bir isim. yani ya bir yardımcı forvet, ya da sahte forvet. bu oyunu oynayıp da pivotla desteklemek yanlış, böylelikle sıkıntı büyüyor özellikle hücum bölgesinde. takımın sıkıntısı gol atamamak üzerine olduğu için pivot alıyoruz ancak aldığımız pivottan yardımcı forvet olmasını istiyoruz, neticesinde oyuncu rolü başaramadığı için "yetenek olarak geriledi" diyoruz. oysa ki sadece rolü bu olmayan oyuncudan bu rolde oynamasını, amerika'yı yeniden keşfetmesini bekliyoruz ki bir yanlışımız da burada.
şimdi, eldekilere göre rolleri dağıtırsak eğer karşımıza çıkan tablo:
https://gss.gs/5oy.png
bu şekilde oynamak istediğimiz oyundaki rolleri taktiğe göre belirleyebiliriz.
benim nacizane taktiksel dizilim önerim ise şu şekilde olur bu roller ile:
https://gss.gs/CLK.png
evet, sadece savaşçı orta sahayı regista'nın yanına çekerek (ya da isim üzerinden anlatayım, berkan'ı daha önde cica'nın yanında değil de daha geride taylan'ın yanında kullanarak) bile oyunumuzda fark yaratabiliriz bana kalırsa. oyun kurulumu cica'nın, taylan oyun kurulumunda berkan preste destek. bir nevi oyunun kalbi olarak belirleyeceğimiz isim burada cica olmalı. zaten ters ayaklı 2 kanatla oynadığımızda, bu oyuncular içe doğru oynadıklarında cica'nın etrafında forvet dahil 5 noktalı bir diamond kurabilir, pas bağlantısı anlamında onu rahatlattığımız gibi ya rakibin ona presini engelleriz, ya da rakip ona pres yaparsa öndekilerden birisi alan bulup iş yapabilir.
farklı taktiksel düzenler farklı roller gerektirir, farklı roller aynı taktiği bile farklı hale getirebilir. bu yüzden modern futbol dediğimiz bu düzende rollerin çeşitlenmesi ile, oyunculardan beklentiler değişmek zorundadır. farklı oyuncular yetiştikçe farklı roller, farklı roller oluştukça farklı taktikler ile futbol çeşitlenecektir.
ancak günümüzde futbolun en önemli noktası kesinlikle ve kesinlikle rollerdir, eninde sonunda her takım ve her taktik buna göre evrimleşerek değişecektir.
yazar notu: buraya kadar okuyan herkese teşekkür ederim. okuyanlardan ricam, oyuncuları değerlendirirken bulundukları rollerde onlardan istenen görevdeki yeterlilik - yetersizliğe göre değerlendirebilmeniz. rolleri daha iyi anlayabilmeniz ve eleştiriyi de övgüyü de buna göre yöneltmeniz için bir kılavuz görevi görebilir umarım bu entry.
daha iyi şekilde bir tanım yapma şansım yok. "pres futbolu" gibi "pozisyon futbolu" gibi "topa sahip olma futbolu" gibi tanımların yanında yardımcı olarak önümüzdeki dönemde çok sık duyacağımızı ve hayatımıza gireceğini düşündüğüm bir tanım.
öncelikle bunun için bir taktiksel dizgi tanımı yapmamız gerekir:
futboldan konuşan herhangi birisi "3-5-2" dediğinde "4-3-3" dediğinde "4-4-2" dediğinde "5-4-1" dediğinde aslında duyduğumuz şeyin sıralaması hep aynıdır.
savunma - orta saha - hücum
buradaki rakamlar bize bir takımın sahaya dizilirken hangi bölgeye kaç oyuncu dizeceğini anlatır, doğal olarak. ancak bu taktiksel tanımın içerisine rol eklemeden günümüzde bir anlamı yoktur bunun.
aslında yıllardan beridir bu böyleydi. farklı oyuncuların farklı meziyetleri vardır ve farklı meziyetteki oyunculardan farklı işler beklenir, buna göre yorumlanır. türkiye futbol tarihinin en önemli 4-4-2'sinin 2 diye bahsettiğimiz hücum oyuncuları hakan şükür ve arif erdem'den bahsederken bunu fark ederiz. hakan şükür bir bitiricidir, arif yardımcıdır. ya da orta 4'lüye bakalım ve burayı suat kaya - emre belözoğlu - okan buruk olarak dizip önlerine gheorge hagi'yi koyalım, burada suat ve okan bugün box to box dediğimiz tipte enerjisi ile rakipten topu olabildiğince hızlı kapan oyuncular, emre bir bağlantı oyuncusu ve hagi oyun kurucu.
bizim hayatımıza daha 2000'lerde giren bu tanımlar, zamanla modern futbolun mihenk taşı görevi görmeye başladı ve farklı farklı isimlerle oyuncuları tanımlayarak rol belirtmeye çalıştı. misal gennaro gattuso, bir orta sahadır. ama aynı şekilde david beckham da bir orta sahadır. ama yaptıkları işler birbirinden çok farklıdır.
işte bu, sevgili arkadaşlar sahadaki taktiksel dizgiden daha çok oyuncunun meziyetine göre belirlenen bir futbol türü olarak literatüre girmelidir.
şimdi, ne kadar eğip bükersek bile futbol aslında 3 temel bloktan oluşur.
birinci, ikinci ve üçüncü bölge olarak modern futbolda tanımlanan şey aslında halen savunma - orta saha - hücum olarak ayrılmaktadır ve biz de rol futbolunu buna göre ayırmalıyız. ancak, sadece sahayı 3'e parselleyerek oyuncuları yerlerine koymak günümüz için yetersizdir.
elbette ben yine galatasaray üzerinden anlatacağım, ancak farklı varyasyonlara da dönüş yaparak konuşacağız bu yeni modern futbol tanımını.
öncelikle sahayı böldüğümüz 3 bölge:
https://gss.gs/73k.png
temelde savunma - orta saha - hücum olarak bölüyoruz. (kaleciyi buradan ayırıyorum sahaya kalecisiz çıkacak kadar bir modern futbola henüz dünya hazır değil bence) * dünya üzerindeki tüm taktiksel varyasyonlarda bu 3 bloğu görmemeniz imkansızdır. 4-6-0 bile denilse oradaki 0 aslında bize orada oyuncu olmayan bir bölgeyi anlatacaktır.
peki galatasaray üzerinden gidelim, biz bu oyunu 4-3-3 ile oynamaya çalışıyoruz temelde ve dizilimimiz 4-1-2-2-1 şeklinde. yani şöyle:
https://gss.gs/o4o.png
peki buralardaki roller? işte burada işin rengi değişiyor, çünkü 4-3-3 oynayan 2. takımı manchester city olarak düşünelim, roller birbirinden farklı olduğu için oyun (evet her ikisi de 4-3-3 olmasına rağmen) birbirinden farklı olacaktır. temelde taktik aynı, oyun planı aynı ama iş burada rollere dönüşüyor.
ne olursa olsun sahaya (kaleci hariç) 10 kişi dizilecek bir takım için, beklenen görevlere göre yaklaşık 40 (belki daha fazla) rolden bahsediyoruz burada. bu yüzden futbol, modernleştikçe daha fazla karmaşıklaşan bir oyuna dönüşüyor.
savunmadan başlayalım:
bekler:
standart bek: bilindik savunma görevlerinin dışında kanada yardım ederek hücumu destekler.
kanat bek: öndeki kanat oyuncusundan destek beklemeden tüm kanadın hem savunma hem hücum görevini üstlenir. günümüzde özellikle 3'lü savunmalı sistemlerde kanat oyuncularının görevi olarak tanımlanabilir.
çakılı bek: tamamen savunmaya ağırlık verip hücuma hiç katılmaz.
iki yönlü bek: hücuma katılması elzem olan oyuncu, savunması kuvvetli olmanın yanı sıra hücumda çok etkin olur. ancak hem temposu, hem dinamizmi çok yüksek olmalıdır.
sahte bek: içe kaçıp ön liberoya oyun kurulumunda yardım eder.
galatasaray'daki bek kullanımı:
burada biz sasha boey ve patrick van aanholt'u kullanıyoruz. sasha sağ tarafta daha standart bir bek görüntüsündeyken partick van aanholt burada sahte bek olarak içe giriyor ve oyun kurulumuna yardımcı oluyor. ömer bayram solda ise eğer burada yine boey gibi standart bek oynuyor. yedlin varken mesela yedlin daha çok bir kanat bek gibi oynayabiliyordu ancak 4'lü sistemde ihtiyaç olmayan bir pozisyon gibiydi, biz kendisinden iki yönlü bek olarak fayda almaya çalıştık ve olmadı.
oyuncu rolü ciddi anlamda önemli burada işte oyuncuyu değerlendirirken, üçlü oynayan bir düzenimiz olsaydı eğer yedlin ciddi anlamda fark yaratabilirdi.
stoperler:
pasör stoper - oyun kurulumunda etkilidir, savunmadan çıkarken topun etkili çıkmasını sağlar.
standart stoper - rakip forvetleri durdurmak ve tehlikeli topları uzaklaştırırken daha teknik olmak esas görevidir.
çakılı stoper - ana görevi standart stoper ile aynıdır ancak topu tehlikeli bölgeden uzaklaştırmak esas görevidir.
galatasaray'daki stoper kullanımı:
burada elbette marcao ve victor nelsson ile oynuyoruz. bu oyuncuların ikisi de pasör stoper rolünde ve oynamak istediğimiz oyun için bu elbette ki şart. bu iki ismin yedeğinde yazabileceğimiz oyuncu alpaslan öztürk, bir çakılı stoper olarak değerlendirilmeli, yeni transferimiz semih kaya ise standart stopere daha yakın olmakla birlikte kendisini daha pasör bir stoper olarak göstermeye çalışıyor ancak yetenekleri kısıtlı olduğu için bu rolü doğru gerçekleştiremiyor.
burada standart stoper görevinde kullanılabilecek daha iyi bir savunmacı fark yaratabilirdi, ryan donk gibi mesela. ancak bizim oynamak istediğimiz oyun düzeninde her iki stoperin de ayaklarının iyi olması ve pasör özelliklerinin yüksek olması elzem.
ön libero:
defansif orta saha - ana görevi en kısa zamanda pres ile rakip ataklarını etkisiz hale getirmektir. defans yaparken savunma hattının doğru yerleşimi için önde presin başladığı yerdeki isimdir.
defansif oyun kurucu - savunma ile orta saha arasındaki bağlantı oyuncusudur.
savaşçı orta saha - rakibe sürekli pres uygulayarak topu kazanmak esas görevidir.
ön libero - orta saha hamalı, savunma ile orta sahanın arasındaki half space'de rakibin pas bağlantısını kesmek üzerine oynar, basit paslarla kazandığı topu orta sahaya iletir.
gizli libero - sıradan bir ön liberonun aksine savunmaya daha yakın oynayarak 2 stoper arası oluşabilecek boşluğu kapatır, basit pasla oynar.
regista - defansif oyun kurucunun daha agresifidir, agresiflik oyun kurulumundaki agresiflikten bahseder, hücum alanına etkili paslar oynar.
gezgin oyun kurucu - takımın kalbidir, hem hücuma hem de savunmaya yardım eder, pas dağıtır, fiziği ve tekniği üst düzey olmalıdır.
galatasaray'daki ön libero kullanımı:
bu rolde taylan antalyalı'yı kullanıyoruz uzun zamandır, bu da bizim burada bir regista ile oynamaya çalıştığımızı gösteriyor. taraftarımızın ısrarla istediği "çapa" yani savaşçı orta saha tanımı bizde yok, biz burada oyun kurulumunda ciddi görev üstlenecek bir oyuncu kullanmaya çalışıyoruz ve bu oyuncunun sadece savunma ile orta saha arasındaki bağlantıyı değil, savunma ile hücum arasındaki bağlantıyı yaratmaya çalışmasını istiyoruz. futbola 10 numara başlayıp zamanla regista'ya evrilen futbolcular arasında andrea pirlo bir efsanedir.
rollerin genel beklentilerini yazdım ancak özellik olarak belirtmek gerekirse bu pozisyondaki oyuncunun hem çevre kontrolünün hem farkındalığının hem de oyun okumasının yüksek olması elzemdir. taylan'da bu özellikler var, ancak eksik. geliştirmesi için çok mesafe kat etmesi lazım. peki erick pulgar? zaten görevi bu olan bir oyuncu, bizim oynamak istediğimiz rolde fark yaratan bir oyuncu olabilir. ancak bu kullanıma devam edeceksek eğer erick tipi ancak bonservisi bizde olacak bir oyuncuya ihtiyacımız var.
orta saha merkez:
merkez orta saha - savunma ve hücum arasındaki güçlü bağdır, aynı zamanda hem hücuma hem de savunmaya yardım eder.
defansif oyun kurucu - ön liberodaki ile aynı, daha önde oynayan.
iki yönlü orta saha - dinamizmi sayesinde hem hücuma hem savunmaya yardım eder, sahanın iki yarısı arasında mekik dokur.
ofansif oyun kurucu - rakip savunma ve orta sahanın içerisinde bulduğu half space'e sızarak aldığı pası olumlu kullanır ve daha olgun hücum oluşmasına yardımcı olur.
savaşçı orta saha - ön liberodaki ile aynı, daha önde oynayan.
gezgin oyun kurucu - ön liberodaki ile aynı, daha önde oynayan.
mezzala - 2. bölgedeki boş alanları bulur, değerlendirir ve klasik bir orta sahanın yaptığı görevlerin yanı sıra hücumda daha etkilidir.
dinamo (carrilero) - iki yönlü orta sahadan farklı olarak oyunu daha çok kanatlara çevirir ve merkezde boş alan bulunmasına yardımcı olur.
galatasaray'daki orta saha kullanımı:
biz burada berkan kutlu ve alexandru cicaldau'yu kullandığımızı düşünelim. burada berkan savaşçı orta saha olarak kullanılmalı, cicaldau ise ya mezzala ya da ofansif oyun kurucu olarak değerlendirilmeli. ancak biz berkan'dan bir gezgin oyun kurucu performansı bekliyoruz ve başarısız. hatta şöyle düzelteyim: başarılı olması imkansız. çünkü oyun kurmak için gerekli yeteneklere sahip değil, herhangi bir "kurucu" rolünde başarılı olamayacak bir oyuncu berkan. burada yapmamız gereken aslında berkan ve taylan (erick) birlikte geride kullanıp, berkan'ın kazandığı topun dağıtımını bu diğer iki oyuncudan birisine yaptırmak, berkan daha önde ve cidaldau'nun yanında oynadığında kaptığı topu cicaldau'ya oynamaya çalıştığından ve cicaldau o anda boş alanı bulup hareketlenmediği için topu kaybediyoruz ve ne cica görevini yapabiliyor, ne taylan. sıkıntı da berkan'dan çıkıyor bu sefer.
işte rolün önemi burada ortaya çıkar. birbirine uyumlu, rollerinde başarılı 3 oyuncu tam olarak kendisinden bekleneni yapabilmeli, bu olursa eğer oyun şekil değiştirebilir.
kanat:
kanat oyuncusu - klasik kanat oyuncuları sürati ve tekniği ile rakibi ekarte edip hücumu sonlandıracak aksiyonu yaratmaya çalışır
kanat forvet - rakip savunmanın üzerine giderek tekniği ile fark yaratıp ceza sahasına girmeye çalışır ve ters ayağı ile pozisyon sonlandırmak esas görevlerindendir.
hedef kanat oyuncusu - savunmadan uzun topla oynayan takımlarda topla buluşması ve topu saklayıp diğer oyuncuların oyuna katılmasını sağlamaya çalışır, fiziken kuvvetli olmalıdır.
raumdauter - boşluk arayan, boşluk bulan, boşluk için pusuda bekleyen isimdir. o boşluğu bulduğunda ise ya orta keserek hücum sonlandırmaya yardımcı olur ya da şut açısı varsa şutu kendisi atarak hücum bitirir.
ters ayaklı kanat oyuncusu - kanat forvetin aksine içe, rakip savunmanın üzerine doğru değil daha çizgiye ve derine inmeye çalışan ters ayaklı kanat oyuncusu tipidir. beke alan açıp bekin hücuma katkısını arttırmaya çalışır.
ofansif oyun kurucu - orta sahadaki ile aynı, sadece kurulumu kanatta yapan ve içe deplase olan oyuncu tipi.
galatasaray'da kanat oyuncusu kullanımı:
kanatta oynayan oyuncuya göre iş değişiyor. şimdi babel burada hedef kanat, kerem kanat forvet, soso ofansif oyun kurucu, morutan ters ayaklı kanat oyuncusu. biz orta saha merkezdeki yakalayamadığımız çeşitliliği kanatta çeşitlendirip maça göre farklı oyunculardan farklı görevler bekleyerek ilerliyoruz. günümüzde orta saha merkezde bu çeşitliliği yakalayan takımlar başarıya gidebiliyor, kullanılabilecek tüm roller için 2 oyuncu bulunduran takım fark yaratıyor, biz bunu kanatta dönüşümlü oynayacak 1'er oyuncu ile sağlamaya çalışıyoruz. burada da iş maddiyata giriyor.
ancak esas oynamamız gereken ikili kerem aktürkoğlu ve olimpiu morutan olmalıdır. kerem tersten içe doğru kayarak kaleye yakın oynayıp savunmanın dengesini bozmakta apayrı bir seviyeye çıktı bu sezon. öte yanda morutan şu anda bir ters ayaklı kanat oyuncusu olsa bile yeteneklerinden gösterdiği izler bir raumdauter olarak yetiştirilirse dünyanın sayılı oyuncularından birisi olabileceğini gösteriyor bana kalırsa.
forvet:
yardımcı forvet - görevi orta saha ile hücum arasında bağ kurmak, sırtı dönük oynayarak markajdan kaçmak için "drop deep" yaparak diğer oyunculara alan açmak en önemli özelliğidir.
yaratıcı forvet - ataklara öncülük eder, hücumun ana odağıdır ve gol atar - attırır.
pivot santrfor - fizik gücü ile rakibin savunmasını rahatsız eden oyuncudur, fizik gücü ile alan açıp takıma yardımcı olduğu gibi hava hakimiyeti ile pozisyon bitirebilir.
fırsatçı forvet - en gerideki savunmacının hizasında oynar, hızı sayesinde savunmayı ekarte ederek gol fırsatına girip sürekli gol atma hevesi ile oynar.
komple forvet - fırsatçı golcünün hızı ile pivot santrafor'un gücünü birleştirdiğimizde ortaya çıkan oyuncudur, bu oyuncunun kendi yeteneğini kullanması bile yeterlidir.
çalışkan forvet - rakip savunmayı pres ile rahatsız eder, rakibin oyun kuracak alanı bulmasını engeller. baskı oyununun ilk ve en önemli hattıdır.
sahte forvet - görevi rakip savunmacının kendisini takip etmesini sağlamak, rakip savunmacıyı bölgesinden uzaklaştırarak o bölgede alan yaratmaktır.
galatasaray'daki forvet kullanımı:
halil dervişoğlu burada yardımcı forvet / çalışkan forvet / sahte forvet üçlüsünden birisi olabilir. ancak hangisi olacağına kendisi karar vermeli bana kalırsa, halil bu işlerin hepsini tek oyuncuda birleştirip firmino olmaya çalışıyor ancak birisini seçip onun üzerinde yoğunlaşırsa (ki bence çalışkan forvet olması gereken çalışma alanıdır) daha faydalı olabilir. mbaye diagne pivot santrforun gücüne sahip ancak net olarak bu değil, daha bir komple forvet gibi oynama çabası var fakat sürati engelliyor. pivot olarak oynamaya çalışırsa daha faydalı olabilir bize. mostafa mohamed ise yine bir komple forvet olarak karşımıza çıkıyor, o da eksik yönlerine rağmen bu oyuna çabalıyor ancak onu da pivot olarak değerlendirmemiz, onun da pivot olmak için çabalaması gerekli bana kalırsa. kaldı bafetimbi gomis, o da bir pivot.
bizim sistemimizde bize lazım olan alan açacak bir isim. yani ya bir yardımcı forvet, ya da sahte forvet. bu oyunu oynayıp da pivotla desteklemek yanlış, böylelikle sıkıntı büyüyor özellikle hücum bölgesinde. takımın sıkıntısı gol atamamak üzerine olduğu için pivot alıyoruz ancak aldığımız pivottan yardımcı forvet olmasını istiyoruz, neticesinde oyuncu rolü başaramadığı için "yetenek olarak geriledi" diyoruz. oysa ki sadece rolü bu olmayan oyuncudan bu rolde oynamasını, amerika'yı yeniden keşfetmesini bekliyoruz ki bir yanlışımız da burada.
şimdi, eldekilere göre rolleri dağıtırsak eğer karşımıza çıkan tablo:
https://gss.gs/5oy.png
bu şekilde oynamak istediğimiz oyundaki rolleri taktiğe göre belirleyebiliriz.
benim nacizane taktiksel dizilim önerim ise şu şekilde olur bu roller ile:
https://gss.gs/CLK.png
evet, sadece savaşçı orta sahayı regista'nın yanına çekerek (ya da isim üzerinden anlatayım, berkan'ı daha önde cica'nın yanında değil de daha geride taylan'ın yanında kullanarak) bile oyunumuzda fark yaratabiliriz bana kalırsa. oyun kurulumu cica'nın, taylan oyun kurulumunda berkan preste destek. bir nevi oyunun kalbi olarak belirleyeceğimiz isim burada cica olmalı. zaten ters ayaklı 2 kanatla oynadığımızda, bu oyuncular içe doğru oynadıklarında cica'nın etrafında forvet dahil 5 noktalı bir diamond kurabilir, pas bağlantısı anlamında onu rahatlattığımız gibi ya rakibin ona presini engelleriz, ya da rakip ona pres yaparsa öndekilerden birisi alan bulup iş yapabilir.
farklı taktiksel düzenler farklı roller gerektirir, farklı roller aynı taktiği bile farklı hale getirebilir. bu yüzden modern futbol dediğimiz bu düzende rollerin çeşitlenmesi ile, oyunculardan beklentiler değişmek zorundadır. farklı oyuncular yetiştikçe farklı roller, farklı roller oluştukça farklı taktikler ile futbol çeşitlenecektir.
ancak günümüzde futbolun en önemli noktası kesinlikle ve kesinlikle rollerdir, eninde sonunda her takım ve her taktik buna göre evrimleşerek değişecektir.
yazar notu: buraya kadar okuyan herkese teşekkür ederim. okuyanlardan ricam, oyuncuları değerlendirirken bulundukları rollerde onlardan istenen görevdeki yeterlilik - yetersizliğe göre değerlendirebilmeniz. rolleri daha iyi anlayabilmeniz ve eleştiriyi de övgüyü de buna göre yöneltmeniz için bir kılavuz görevi görebilir umarım bu entry.
