paintball

paintbol, boya dolu kapsüller atan havalı silâhlarla donanmış iki takımın, sınırları belirlenmiş bir alanda gerçekleştirdikleri stratejik bir takım oyunudur.

paintbol, diğer takım oyunlarının aksine sakatlanma riski neredeyse olmayan olan bir spordur. bire bir temasın olmadığı oyunda, tüm oyuncuların kullandığı koruyucu kask da, bu oyun için özel olarak üretilmiş silâhlar da uluslar arası standartlarca belirlenmiştir.

oyun alanı;

paintbol oyununu eğlenceli kılan en önemli etkenlerden birisi de oyun alanıdır. doğal ve yapay alanlar olmak üzere iki tip paintbol alanı vardır. doğal alanlar, adından da anlaşılacağı üzere doğal arazilerdir. bu araziler kilometrelerle ölçülecek büyüklükte de olabilir. en zorlu parkur olmasına karşın en çok tercih edilen alanlar bunlardır. yapay alanlar ise tamamen ya da kısmen insan yapımıdır. yapay paintbol oyun alanı çeşitleri şunlardır:

arena: yapay alanlara verilen en yaygın isimdir. bu alanlarda siperlerle donatılmış bir yığın lâstik, varil, kütük ve tuzaklar vardır. bu tamamen sahayı tasarlayanların hâyâl gücüne bağlıdır. arenanın en temel özelliği, seyirciye izin vermesi ve çok daha hızlı oyunlara imkân tanımasıdır. bu yüzden yapay alanlar ’90'lı yıllardan itibaren hızla yayılmıştır.

speedbol: speedbol, adından da anlaşılacağı üzere paintbol oyununun hızlı oynanan bir çeşididir. speedbol oyun sahası, temel oyun çeşitlerinden biri olan sancak kapmaca oyununa nazaran daha açıklık ve geniş bir mekândır. geniş bir ovayı anımsatan, insan yapısı barikatlar kullanılarak süratli oynanan yoğun tempolu bir oyun tipidir. 3-5 veya 7’şer kişilik takımlarla oynanan oyun, "combat" adıyla da bilinir. her iki takım da birbirini görebildiği için çok daha heyecanlı geçmekte, bu da oyunu çok dinamik ve aksiyonu yüksek kılmaktadır.

ormanda olduğu gibi saklanacak fazla bir siper olmadığı için oyuncular daha hızlı hareket etmek zorundadırlar. amaç rakip takımın oyuncularını eleyerek tek bir stratejik noktadaki hedefe ulaşmak ve burada bulunan unsuru ele geçirmektir. speedbol oyununda dekor ve siper olarak tahta paravanlar, kuleler, saman balyaları, kum torbaları veya variller kullanılabilir. sancak, her iki takıma eşit uzaklıkta bir noktaya konulduğu için takımların saha ortasında karşılaşmaları ve çatışma içine girmeleri kaçınılmazdır. bu oyunda görüş açısı geniş olduğundan, rakip takımın her hareketi takip edilebilir ve duruma göre anlık stratejik değişiklikler yapılabilir. çabuk karar veren ve bu kararı hızlı bir şekilde eyleme geçiren takım, speedbol oyununda başarıya ulaşır. 1990’lı yılların başından beri hızla yayılan bu oyun tipi, dünya genelinde oldukça yaygındır.

skybol: skybol alanları, ortalama bir halı saha büyüklüğünde mekânlara kurulur, siper olarak ise havayla doldurulmuş plâstik şişme siperler kullanılır. bu siperler küre, koni, silindir vb. çeşitli şekillerde olabilir. dengeleri ise altlarındaki özel bölmelere doldurulan su ile sağlanır.

indoor: paintbal oyunu için tasarlanmış kapalı alanlara verilen isimdir. genelde eski fabrika binaları başta olmak üzere, terk edilmiş dev büyüklükteki mekânlar ve bu mekânların içine siperler konularak hazırlanmış alanlardır. türkiye’de henüz böyle bir alan yoktur. yurt dışında bulunan paintbol oyun alanı örneklerinin sayısı da oldukça kısıtlıdır.

kuralları;

temel kural, "boyananın ölmesi", yani oyun dışı kalmasıdır. oyunun genel amacı ise hazırlanan senaryoyu uygulamaktır. oyun kategorilerine bağlı kalınarak herkes kendine özel senaryolar da geliştirebilir. amaç her zaman değişiktir; karşı takımın tüm oyuncularını elemek, bir rehine kurtarmak, bir bölgeyi korumak veya ele geçirilmesini engellemek, bir kaçağı diğer takımdan önce yakalamak, bir kişiyi güvenli bir şekilde önceden belirlenen hedefe ulaştırmak, takım kaptanını vurmak vb.

oyuncu, bir boya topunun üzerine çarpıp patlamasıyla birlikte "vuruldum!" diyerek oyun dışı kaldığını belli eder ve en yakın güvenli bölgeden oyun sahasının dışına çıkar. bu kuralın uygulanmaması sonucunda o oyuncunun takımı ceza puanı alır. hedefin üzerinde patlayan boyanın büyüklüğü eğer metal bir paradan küçükse buna "sıyrık" denir. aynı zamanda başka bir yerden hedefe sıçrayan veya bulaşan boyaya da "sprey" denir. her iki durumda da hakem oyuncuyu oyunda tutabilir ya da üzerindeki boya miktarına bakarak oyun dışına alabilir. eğer vurulan bir oyuncu oyuna devam ediyorsa, vuran oyuncu hakeme vurulan oyuncuyu gösterip, "paintcheck!" ya da "vurdum!" diyerek kontrol ettirebilir.

hem "paintcheck", hem de "kontrol" durumlarında kontrol edilen oyuncuya "etkisiz" denilir. bu esnada bu oyuncuya ateş edilmez ve bu oyuncu da ateş edemez. her iki durumda da yapılan vuruşlar geçersiz sayılır. oyun esnasında oyuncular aralarında her türlü malzeme alışverişini yapabilirler, fakat oyun dışı kalmış bir oyuncudan malzeme alamazlar.

a. genel kurallar

1. her oyunda olduğu gibi bu oyunda da hakem kurallarına itiraz etmek hiçbir işe yaramaz.
2. oyuncu neresinden boyanırsa boyansın (en az metal para büyüküğü kadar) elenir. ancak kendi mermisi namlu içinde patlamışsa bu kural geçerli değildir. oyuncu vurulduğunu gizlememelidir.
3. aynı anda iki oyuncu birbirini boyamışsa ya her ikisi birden elenir ya da her ikisi de devam eder. karar yetkisi hakemdedir.
4. eğer bayrak oyunu oynanıyorsa, takım oyuncularından sadece biri kendi istasyonu içinde bekleyebilir. bayrak taşıyan oyuncu elenirse bayrağı elendiği noktaya bırakmak zorundadır.
5. oyuncu siperle birlikte hareket edemez.
6. bir çeşit yanıltma taktiği olan "ölü adam yürüyüşü" (dead man walking; dmw), elenmemiş oyuncunun sanki elenmişçesine diğer elenmiş oyuncularla birlikte yürümesi ve bu şekilde siper değiştirme ya da rakiplerini eleme gibi avantajlar elde etmesidir. "ölü adam yürüyüşü"nün oyunda yasak olup olmadığı, oyun başlamadan önce takımlar arasında karara bağlanır.
7. "ölü adam sessizliği", elenen oyuncunun hiçbir şekilde konuşmaması ve diğer oyunculara bilgi vermemesidir.
8. oyun sırasında kapsülü biten oyuncular hakemlerden kapsül paketi alabilir. ancak bu sırada oyun durmaz. rakip oyuncu bu sırada kapsül bekleyen oyuncuyu vurarak eleyebilir.
9. mermi iadesi yoktur.
10. her takımın kakım kaptanı vardır. bu takım kaptanları puanlama esnasında hakemin yanında bulunur.
11. oyunun başlaması için, takım kaptanlarının, takımlarının hazır olduklarını hakeme işaret etmesi gerekmektedir. oyun, hakemin düdüğü ile başlar.
12. kurallara veya hakem kararına uyulmaması hâlinde, hakem takıma ihtar verecektir. aynı maç içinde 2 ihtar alan takım 50 puan kaybeder.
13. tüm oyuncular önceden belirlenmiş sınırlar dışarısına çıkamazlar.

b. güvenlik kuralları

1. oyun sırasında vücudu kapatacak kıyafetler giyilir. tertip komitesinin verdiği özel giysiler ve yelekler kullanılır.
2. oyun alanındayken kesinlikle maske çıkartılmaz.
3. oyuncular arasında hiçbir şekilde fiziksel temas olamaz.
4. 5 metre ve daha yakından atış yapılması yasaktır (kapsüllerin namludan çıkış hızı ortalama 80-100 m/sn’dir).
5. silâhını iki eliyle başının üstünde tutan oyuncuya atış yapılamaz. bu hareket ancak oyuncu elendiğinde ya da acil durumlarda yapılır.
6. elenen oyuncu alanı terk ederken atış yapamaz ve kendisine atış yapılamaz.
8. hakemlere atış yapılamaz.
9. oyun alanında alkollü içecek bulundurulmaz, oyun öncesi veya oyun sırasında alkol alınmaz.

c. güvenlik uyarıları

1. paintbol silâhında herhangi bir co2 kaçağı olursa (ki bu çok düşük bir ihtimaldir) gazla temas edilmemelidir. co2 dondurucu bir gazdır (76 c°). deride lokal donmaya yol açabilir. böyle bir durumda paintbol silâhının yere bırakılması ve bir hakem çağırılması yeterli olacaktır.
2. paintbol silâhında tetiğin önündeki siyah hortum tetik koruması değildir; bu yüzden silâh buradan taşınmamalıdır. aksi takdirde co2 kaçağı oluşabilir ve silâh kullanılamaz hale gelebilir.

başlıca oyun çeşitleri;

bayrak kapmaca: oyun iki takımdan oluşur. oyun kuruluşunun temelinde iki bayrak istasyonu, iki takım ve her bayrak istasyonunda birer bayrak bulunmaktadır. tavsiye edilen oyun süresi 30 dakikadır. oyun süresi, arazi şartları, arazi büyüklüğü, oyuncu sayısı gibi değişkenlere göre çoğaltılıp azaltılabilir. oyunda temel amaç karşı takımın bayrağını kapmaktır. bütün oyuncular oyuna kendi bayrak istasyonlarında başlamak zorundadırlar ve bu bölgeyi oyun başlamadan terk edemezler.

eğer bir oyuncu bayrak taşırken vurulursa, bayrağı bulunduğu yere veya en yakın uygun yere bırakmak zorundadır (oyuncu bayrağı başka bir oyuncuya veremez). bayrağı taşıyan oyuncu, bayrağı elinde, görülebilir bir biçimde ve en az omuz hizasında taşımak zorundadır. karşı takımın bayrağını alıp kendi üssüne getiren takım oyunu kazanmış olur. saldırı ne kadar kalabalık olursa, karşı takımın bayrak istasyonuna ulaşıldığında o kadar iyi olur. kalabalık bir grupla yapılan yaygın bir saldırı, dağılmış küçük gruplarla yapılan bir saldırıdan çok daha başarılı olacaktır.

kaptanı vur: oyun iki takımdan oluşur. oyunun kuruluş temelinde iki bayrak istasyonu, birer takım kaptanıdır. takımlar bayrak istasyonlarındaki yerlerini alırlar. kaptanlar kendi bayrak istasyonlarındaki hareketsiz bir cisme (örneğin bir ağaca) 5 metrelik bir iple bağlanırlar. tercihe göre kaptanlar yerine sadece silâhları da bağlanabilir. uygun sayıda adam kaptanı korumak için bayrak istasyonunda bırakılır. tavsiye edilen oyun süresi 30 dakikadır.

kaptanlar dâhil, hiç kimse kaptanların bağını çözemez. bütün oyuncular oyuna kendi bayrak istasyonlarından başlamak zorundadırlar ve bu bölgeyi oyun başlamadan terk edemezler. karşı takımın kaptanını oyun dışı bırakan oyunu kazanır.

düello: bu oyun, özellikle erken oyun dışı kalanlar için kazanma duygusunu tatmak ve oyalanmak açısından iyi bir seçenektir. oyun, düello yapacak iki oyuncu ve bir hakemden oluşur. oyuncuların onar adım atabilecekleri açık bir alan gerekmektedir.

iki oyuncu sırt sırta dururlar. hakem de onların hizasında 2-3 metre uzaklıkta yerini alır. oyuncuların silâhlarında ateşe hazır sadece birer adet boya topu bulunur. silâhlarda başka boya topu bulunması yasaktır. hakem oyunculara, işaretiyle beraber onar adım attıktan sonra dönüp ateş edeceklerini, eğer önce dönen olursa, bu hangi taraf olursa olsun, onu vurmanın kendi kaçınılmaz görevi olduğunu söyler.

oyuncular daha sonra hakemle beraber onar adım saydıktan sonra, dönüp ateş ederler. oyuncunun oyun dışı kalması için boya topunun patlaması şarttır. oyuncuların sağa sola adım atması veya yere yatması yasaktır; ama dilerlerse diz çökebilirler. vurulmadan vuran oyuncu düelloyu kazanmış olur.

istilâ: oyun, iki bayrak istasyonu, iki takım ve bayrak istasyonuna asılan birer bayraktan oluşur. 20 dakikalık oyun süresinin amacı, bayrağı karşı takımın istasyonuna dikmektir.

işaretleyiciler(paintbol silahları) ;

paintbol oyununda tüm oyuncuların ellerinde özel gazlı silâhlar bulunmaktadır. bu silâhlar gerçek silâhlara benzemekle birlikte, patladığında renkli boya sıçratan kapsüller fırlatmaktadır. kapsüller görünüm olarak misket büyüklüğündedir. bu boyalar nişasta ve tuz karışımı plâstik benzeri bir malzeme ile kaplıdır; doğaldır ve çevreyi kirletmeden kendiliğinden kısa bir süre içerisinde yok olur. kapsülün içindeki boya tamamen gıda boyasıdır. ayrıca giysilerin üzerinden ıslak bir bezle dahi kolayca çıkartılabilmektedir.

pek çok çeşit paintbol silâhları ve aksesuarları vardır. bu aksesuarlar; boya saçan el bombalarından, mayınlara, duman bombalarından, boya fırlatan bubi tuzaklarına kadar geniş bir yelpazeyi içermektedir.

silâhların türlerine göre her takım kendine göre bir senaryo hazırlayabilir. yani belli bir senaryoya bağlı kalmak gerekmez.

pompalı (pump gun): en eski paintbol silâhıdır. bu silâhlar tek tek atış yapar. her atıştan önce namluya yeni kapsül sürmek gerekir. günümüzde bu tür silâhlar tercih edilmemektedir. genelde amatörler paintbol oyuncularının başlangıç silâhıdır.

yarı otomatik (semi auto): en popüler paintbol silâh tipidir. oyuncunun tek yapması gereken tetiğe basmaktır.

tam otomatik (full auto): en güçlü işaretleyici tipidir. her atıştan sonra kendini kurar. bu silâh, parmak tetiğe basılı tutulduğu sürece (ya da kapsüller bitene kadar) atış yapar. yarı otomatiklerde bu etkiyi yaratmak için arka arkaya tetik çekmek gereklidir.

paintbol silâhlarının çalışma özellikleri

silâhlar tekrar doldurulabilen küçük co2 tüpleri ile çalışır. tetiğe basılınca serbest bırakılan basınç boya kapsülünü iter. yarı otomatik modellerde dışarı salınan gazın bir kısmı ise kurma kolunu tekrar geri iterek silâhı yeniden ateşe hazır hale getirir. namludan çıkan kapsülün hızı 100 m/s’dir. bu uluslar arası standartlarda bir hızdır. sportif ve amatör oyunlarda bu hız biraz daha düşük olarak ayarlanmaktadır.

pompalı paintbol tabancası modellerinde top atıldıktan sonra hazneye yeni bir top alma ve tetik mekanizmasını kurmak için bir pompa hareketi yapmak gereklidir. tam otomatik modellerde ise valf aracılığıyla hava yollama ve kurma işini tabanca kendisi yapar. bu silâhlarda tetiğe basıldığı sürece kesintisiz ateş etmek mümkündür. sportif oyunlarda ve uluslar arası turnuvalarda yarı otomatik modeller tercih edilmektedir.

paintbol silâhı nelerden oluşur?

gövde: silâhın tetik mekanizmasının, namlusunun ve itiş sistemlerinin bulunduğu ana parçadır. genellikle namlular gövdeye dişli ile monte edilmiştir ve kolayca çıkarılıp temizlenebilir. bazı silâh sahipleri farklı namlu takarak kullandığı topa ve amacına göre silâhını adapte edebilmektedir.

besleyici: ingilizce hopper veya loader olarak adlandırılan besleyici topların depolandığı bir haznedir. toplar, buradan birer birer namluya inerler. besleyiciler yaklaşık 200 kapsül kapasitelidir.

tüp: basınçlı karbon dioksit gazı ile doldurulmuş olan tüpler genellikle silâhın arkasına veya alt tarafına monte edilir. belde taşınan ve silâha bir uzatma hortumu ile bağlanan tüpler de vardır. tüpler açma kapama vanalı veya iğne vanalı olabilir. tüpün silâhla bağlandığı yerde bir conta bulunur. gaz kaçağı olmaması için bu conta her zaman sağlam ve yeni olmalıdır.

paintbol silâhlarında karbon dioksit gazının yanı sıra son zamanlarda nitrojen ya da basınçlı gazlar içeren tüpler de kullanılmaktadır. basınçlı tüpler güneşten, aşırı sıcak ya da soğuktan korunmalı ve her zaman uzman kişiler tarafından doldurulmalıdır.

paintbol topları
birçok çeşidi olan paintbol toplarının türkiye'de kullanılan türü 68 kalibre olanıdır. içi gıda boyası, dışı ise suda çözülen jelâtin ile kaplı olan bu toplar, farklı renk ve sertlikte olabilir. dünyada en popüler top markaları marballizer, diablo, sheridan olarak sayılabilir. paintbol toplarının dışı geçirgen bir malzeme olmasından ötürü içi nem alabilir. bu yüzden toplar her zaman kuru bir ortamda, kapalı naylon ambalaj içinde saklanmalıdır. saha içinde yere düşen patlamamış toplar, büyük bir olasılıkla toprağın neminden etkilenip şişerler ve dolayısıyla silâhın namlusuna sığmazlar. bu tür topların kullanılmaması gerekir.
silâh, top, tüp ve maskenin haricinde kullanılan paintbol malzemeleri arasında katılımcıların takımlarını belirleyen renge ve şekle sahip koruyucu giysiler vardır. giysiler kamuflâj yelek, kamuflâj alt üst takım veya pançodan oluşur. bu giysi takımında boyun koruyucu bir aparat da olmalıdır.

oyun türüne ve takımlar arasında saptanan kurallara göre oyunlarda el bombası kullanmak da mümkündür. el bombaları atıldıkları noktada 5 metre yarıçaplı bir daire içindeki her yeri boyar.

paintbol kronolojisi ;

mayıs 1981: paintbol, new hampshire’da ortaya çıktı. kurucuları, spor malzemeleri satan bob gumsey, borsacı hayes noel ve bir yazar olan charles gaines’di.

27 haziran 1981: ilk paintbol oyunu oynandı: 12 oyuncu birbirlerine karşı netspot 007 silâhlarla mücadele ettiler.

nisan 1982: ilk açık hava oyun sahası, caleb strong tarafından n. y. rochester’da açıldı.

1983: ilk nsg şampiyonası 14.000 dolarlık ödülle düzenlendi. kanada, toronto’da ilk paintbol sahaları açıldı.

paintbol ve fair play ;

paintbol, genel yapısından dolayı ilk bakışta her ne kadar bir savaş simülasyonu gibi algılansa da, içinde barındırdığı heyecan ve oynayanlara kattığı yetenekler göz önüne alındığında çok farklı bir yapısının olduğu görülmektedir. her şeyden önce paintbol bir takım oyunudur ve bireylere kişisel becerilerini ve zekâlarını takımları için kullanmalarını öğretir. bunu becerebilmek için oyuncuların hem kendilerine, hem de takım arkadaşlarına güvenmeleri gereklidir. bu ortamda bulunan insanların kendilerine olan güvenlerinin arttığı ve sosyalleştikleri gözlenmiştir. oyun esnasında salgılanan adrenalin sayesinde, stres altında çabuk ve doğru karar verme özelliği kazanan oyuncular, zaman içerisinde kazanmak kadar kaybetmeyi de öğrenirler. tabiî bütün bu kazanımları elde etmek için oyuncuların dürüst ve centilmence davranmaları gerekir. oyun kurallarına uyan ve gerektiğinde inisiyatifini de kullanabilen oyuncular, tüm sportif oyunlarda olduğu gibi, paintbol oyununda da önemli bir moral kazanım olan fairplay ruhuna da ulaşmış olurlar.

paitsing fairplay ödülleri

paintsign’ın fairplay’i teşvik amacıyla verdiği ödüllerdir. her ayın sonunda paintsign tarafından yapılan değerlendirme sonucunda, o ayın "fairplay" oyuncusu belirlenir. fairplay ödülleri, saha içerisinde ve güvenli bölgede oyun kurallarına ve genel güvenlik kurallarına tam olarak uyan ve diğer oyunculara da örnek olan, gerektiğinde onları uyaran oyunculara verilir. paintsign fairplay ödülleri aşağıdakileri kapsar:

1. isim yazılı fairplay kupası,
2. bir adet paintsign fairplay şapkası,
3. ödül tarihinden itibaren altı ay boyunca katıldığı her organizasyonda oyuncuya ekstra 25 boya topu verilir.

1984: avustralya’da, skirmish games başlığı altında paintbol oynanmaya başladı.

kasım 1984: ilk kapalı paintbol sahası, caleb strong tarafından n.y. buffalo’da açıldı.

1985: mayıs 1985’te ingiltere’de, the ultimate challenge’ın altında ilk paintbol sahası açıldı.

1991: paintbol, fransa, danimarka ve diğer avrupa ülkelerinde oynanmaya başladı. bnppl (ulusal paintbol ligi) kuruldu.

1996: paintbol sahaları, mağazaları ve turnuvaları, kanada, amerika, avustralya, ingiltere, iskoçya, danimarka, fransa, hollânda, almanya, avusturya, irlanda, belçika, yunanistan, italya, afrika, rusya vb. dünyanın çeşitli ülkelerinde bulunur hâle geldi.

1998: paintbol sporunun eğitimi, gelişimi ve güvenliği konularına adanmış olan ve kâr amaçlamayan bir kuruluş olan ippa (uluslar arası paintbol oyuncuları derneği) kuruldu.