kroket

iki ya da dört kişi arasında oynanan ve tokmaklar yardımıyla küçük topların bir dizi kaleden geçirilmesine dayanan bir açık alan oyunudur.

kroket, uzun saplı tokmaklarla vurulan topların bir dizi kaleden geçirilmesine dayanır. oyunda amaç, uzun saplı bir tokmakla vurulan iki topu ters "u" biçimindeki kapıların içinden geçirerek puan almak ve alanın ortasında bulunan tahta çiviye değdirebilmektir.

dünyada kroket

kroket 13. yy.da fransa'da oynanan "paillemaille" adlı bir oyundan türemiştir. 16. yy.da ingiltere'ye giren kroket, 19. yy.ın ortalarına doğru yaygınlaşmıştır.

dünyada ilk kroket kulübü, 1865 yılında batı sussex'teki worthing'de, steyne gardens'da kurulmuştur. kroket, bugünkü şekliyle ilk kez 1830'lu yıllarda irlanda'da oynanmıştır.

ingiltere'deki takım kroketi turnuvalarını 1896'da kurulan kroket birliği düzenlemektedir.

abd'de 1870'lerde oynanmaya başlanan kroketin örgütlü bir spora dönüşmesi, 1882'de kurulan ulusal kroket birliği ile başlamıştır. 1970'lerde takım kroketi yaygınlaşmış, 1976 yılında da abd kroket birliği kurulmuştur.

günümüzde 20'den fazla ülkede oynanan kroket, kriket gibi ilk ve son kez 1900 yılında düzenlenen olimpiyat oyunları'nda yer almıştır. bu oyunlarda da, krikette olduğu gibi şampiyonluğu fransızlar kazanmıştır.

oyun alani

kroket, beyaz çizgilerle sınırlanmış, dikdörtgen biçimindeki çim bir alanda oynanır. alan çizgileri, bir pusula ile yön belirlemesi yapılarak kuzey, güney, doğu ve batı olarak adlandırılır.

takım kroketi sahasının ölçüleri 31.95 x 25.56 m'dir. alan çizgisinin 11,9 m uzunluğundaki bölümü vuruş başlangıç çizgisi (balk line)'dir. abd'de oynanan çim kroketinin alanı ise 12 x 23 m boyutlarındadır.

demirden yapılan kaleler ters "u" biçiminde olup, tabana çakılırlar. yerden yükseklikleri 10-12 cm arasındadır. ilk kapının üzerinde mavi, son kapının üzerinde ise kırmızı işaret vardır. alanın ortasına tahtadan bir çivi çakılır.

dikdörtgen şeklindeki alanın dört köşesinde birer bayrak vardır. alanın batı ve güney çizgilerinin kesiştiği köşede mavi renkli 1. bayrak bulunur. bu köşeden saat yönünde gidildiğinde kırmızı renkli 2. bayrak, siyah renkli 3. bayrak ve sarı renkli 4. bayrak sıralanır. bayrakların iki yanında 91'er cm uzaktaki çizgilerin üzerinde köşe çivileri vardır.

kullanilan malzemeler

krokette, sert odundan toplar ve 76 cm uzunluğunda "mollet" adı verilen tokmaklar kullanılır. her oyuncunun 430-460 gr ağırlıkta iki topu vardır. dört topla oynanan oyunda toplar sarı kırmızı ve siyah mavi renklerdedir. altı topla oynanan oyunda ise toplar, sarı kırmızı turuncu ve siyah mavi yeşil renklerdedir. topların aynı büyüklükte ve ağırlıkta olması gerekir. oyuncular beyaz renkte giysiler giyerler. ayakkabılar da topuksuz ve kauçuk tabanlıdır.

kurallar

krokette oyun süresi ya önceden saptanır ya da tüm oyuncuların iki topunu da kullanmaları ile oyun sona erer.

oyuna başlamak ve top seçimi için para atışı yapılır. oyun, atışı kazanan oyuncunun, topların birini alanın sol alt köşesindeki kaleden geçirmesiyle başlar. oyuncu topu tokmaklarla sürerek sol üst, sağ üst ve sağ alttaki köşelerden geçirir. sonra ortada bulunan iki kaleden geçirip tekrar sırasıyla sol üst, sol alt, sağ alt, sağ üst kalelerden geçirir. daha sonra topu yine kalelerden geçirdikten sonra ortadaki alt kalenin etrafında topla bir dönüş yapar ve iki kalenin ortasına getirir. bu yolları geçirdikten sonra top yeniden başlangıç çizgisine alınır. dokuz kaleyle oynanan oyunda ise kalelerin yerleri değişiktir. ikişer kale sahanın üst ve alt kenarlarının ortalarında arka arkaya durur. sahanın uzun kenarlarında ikişer kale daha vardır ve dokuzuncu kale de sahanın tam ortasında bulunur. oyunun başlamasıyla top sırasıyla önce alttaki iki kaleden geçirilir. daha sonra sağ tarafta altta bulunan kaleden ve sahanın ortasındaki kaleden geçirilir. sağ üstteki kaleden geçirilen top sahanın üst kısmında yer alan iki kaleden geçirildikten sonra tekrar bu kalelerden geçirilerek geri dönülür ama bu sefer sahanın sol tarafı kullanılır. önce sol üst, sonra ortada bulunan kale ve sonrasında da sol alttaki kaleden geçirilen top, en altta bulunan iki kaleden geçirilerek oyun bitirilir.

oyunda atış sırası karşılıklı olarak değişir. atış sıraları genelde tek vuruş ile tamamlanır; ancak, top tek vuruşta kalenin içinden geçerse ya da roke yapılırsa fazladan vuruş yapma hakkı doğar. roke, vuruş yapan oyuncunun vuruş topunu oyundaki diğer üç toptan birine çarptırarak yapılır. rokeden sonra bir kroket vuruşu ve eğer vurulan top oyun alanının dışına çıkmamışsa bir ikinci vuruş kazanılır. kroket atışında, roke yapan oyuncu kendi topunu roke olmuş topun arkasına koyar ve kendi topuna vurarak öndeki topu harekete geçirir. amaç kendi topuna vurarak, öndeki topu kapıdan alabildiğince uzağa göndermek, bu arada kendi topunu da kaleden geçirmektir. topunu kapıdan geçiren ve diğer oyuncunun topunu da alan sınırlarının dışına çıkarmadan uzaklaştırabilen oyuncu bir vuruş hakkı daha kazanır.

oyuncular, iki top kullanarak 16'şardan olmak üzere toplam 32 sayı yapabilirler.

takım kroketi ise, bir ya da iki oyuncudan oluşan takımlarla oynanır. bunda da takımlar iki topla 13'erden olmak üzere, toplam 26 sayı yapabilirler.

puanlamada, her kapıdan geçiş 1 puan ve çiviye değdirme de 1 puan olmak üzere;

2 geçiş x 6 kapı = 12 puan,
1 çiviye değdirme = 1 puan,
12 puan + 1 puan = 13 puan.

ikişer top kullanıldığından 13 puan x 2 = 26 puan kazanılır.

26 puana ilk ulaşan oyuncu ya da takım oyunu kazanır. süre kararlaştırılmışsa, oyun süresi sonunda en çok puana ulaşan oyuncu ya da takım oyunu kazanmış olur. kroket maçlarında genellikle hakem ve görevli bulunmaz. oyuncular puanlarını kendileri tutarlar.

not: alıntı.