5
islam'da yalnızca eşari mezhep anlayışı yoktur. maalesef gazali'nin düşünsel ve felsefi anlamda bölgemize getirdiği yıkımların eseridir bu şekildeki kaderci anlayış. bunun dışında bir türk islam alimi olan maturidi'nin anlayışında ve hatta akılcılığı diğerlerinden daha çok esas alan mutezile akımlarında bizdeki gibi bir kader anlayışı yoktur.
fiiller, iradenin bir eseri ve sonucudur. bunların gerçekleşmesi tanrı'nın isteği değildir. bunların belirleyicisi tanrı değildir, aksine bu fiili yerine getiren kişiler bunun sorumlusudur. tanrı yalnızca iyi veya kötü bir emelle, niyetle uygulanan bu fiillerin gerçekleşmesindeki irade sahibidir.
kısa bir özetle farklı akımlardaki kadercilik anlayışının bu şekilde olduğunu belirtebilirim. ilgisi olanlar varsa bu konulardaki eserleri okuyarak anlayış farklarını görebilirler. özellikle nizamülmülk medreseleri ile beraber eşari anlayışı bu topraklara hakim oluyor. çünkü devletin yönetimi açısından en kolayı bu. devlet de toplumları kolay idare edebilmek adına tercihini bu yönde kullanıyor. ilginçtir ki ülkede çoğu kişi hanefi mezhebinden olduğunu sanarken hanefiliğin uzantısı olan maturidilik yerine eşarilik anlayışıyla yetiştirilip yıkanmış vaziyette.
ne yazık ki cehalet seviyesi, okumama alışkanlığı gibi faktörlerden yüzünden toplumsal olarak bunları tartışmaktan çok uzağız. en azından hocanın bu konudaki açıklamasını olumlu bulmakla yetinmek durumundayız.
fiiller, iradenin bir eseri ve sonucudur. bunların gerçekleşmesi tanrı'nın isteği değildir. bunların belirleyicisi tanrı değildir, aksine bu fiili yerine getiren kişiler bunun sorumlusudur. tanrı yalnızca iyi veya kötü bir emelle, niyetle uygulanan bu fiillerin gerçekleşmesindeki irade sahibidir.
kısa bir özetle farklı akımlardaki kadercilik anlayışının bu şekilde olduğunu belirtebilirim. ilgisi olanlar varsa bu konulardaki eserleri okuyarak anlayış farklarını görebilirler. özellikle nizamülmülk medreseleri ile beraber eşari anlayışı bu topraklara hakim oluyor. çünkü devletin yönetimi açısından en kolayı bu. devlet de toplumları kolay idare edebilmek adına tercihini bu yönde kullanıyor. ilginçtir ki ülkede çoğu kişi hanefi mezhebinden olduğunu sanarken hanefiliğin uzantısı olan maturidilik yerine eşarilik anlayışıyla yetiştirilip yıkanmış vaziyette.
ne yazık ki cehalet seviyesi, okumama alışkanlığı gibi faktörlerden yüzünden toplumsal olarak bunları tartışmaktan çok uzağız. en azından hocanın bu konudaki açıklamasını olumlu bulmakla yetinmek durumundayız.
