2
fiziksel temas olmadan 11'er kişilik iki takım tarafından sopa ve topla çim alanda oynanan bir oyun olup, hokey'in en yaygın türüdür. mısır'da beni hasan'daki 17 sayılı mezarda bulunan ve yaklaşık olarak m.ö. 4000 yıllarından kalma bir resim, ellerinde eğri sopalar olan ve hokey oynar gibi duran iki oyuncuyu tasvir etmiştir. araplar, eski yunanlılar, persler ve romalıların da kendilerine özgü hokey oyunları olduğu bilinmektedir. güney amerikalı aztekler arasında ve ingiltere'de bu spora ilişkin ilk kayıtlar ise 1277 yılına dayanmaktadır. hokey isminin ise 16. yy.da galway kanunları'nın "hackie"den bahsetmesinden geldiği sanılmaktadır.
hokey, 19. yy.da ingiliz okullarında sıkça oynanmıştır. 1849 yılına ait bir tutanakta ilk erkekler hokey kulübünün, londra'nın güneydoğusundaki blackheath'te kurulduğuna ilişkin kayıt bulunmaktadır. londra'daki bir diğer hokey kulübü teddington ise, çim hokeyi kurallarında önemli değişiklikler getirmiştir. ellerin kullanılmasının ve sopanın omuzlardan yukarıya kaldırılmasının yasaklanması, top olarak kauçuk bir kübün kullanılması ve en önemlisi de bir şut alanının benimsenmesi getirilen değişiklikler arasındadır. tüm bu değişiklikler o sırada londra'da yeni kurulan hokey birliği'nin belirlediği kurallar içine de alınmıştır. çim hokeyi, özellikle ingiliz ordusu aracılığıyla uzak doğu'ya ve tüm dünyaya yayılmış, kısa sürede bayanlar arasında da ilgi görmüştür.
hokeyde uluslar arası karşılaşmalar 1895 yılında başlamıştır. 1971'den itibaren de dört yılda bir dünya kupası düzenlenmiştir. ilk bayan hokey takımı 1887'de ingiltere'de kurulmuştur. 1889'da ingiltere bayanlar hokey federasyonu kurulmuş ve sonrasında 1901 yılında bir beden eğitimi hocasının, constance applebee (abd)'de katıldığı bir seminerde hokeyi tanıtması ile bu spor dalı abd'de yayılmıştır. bayanlar arası çim hokeyi karşılaşmaları 1895'ten bu yana düzenli olarak dostluk maçları şeklinde devam etmiş, ciddî olarak uluslar arası karşılaşmalar ancak 1970'lerde başlamıştır. ilk "bayanlar dünya kupası" ise 1974'te düzenlenmistir.
erkekler çim hokeyi karşılaşmaları 1908'den bu yana, bayanlar çim hokeyi karşılaşmaları ise 1980'den bu yana olimpiyat oyunları'nda yer almaktadır.
dünya üzerindeki bütün çim hokeyi karşılaşmalarını organize eden otorite kuruluş fih (federation internationale de hokey)'tir. merkezi belçika'nın başkenti brüksel'de bulunan "uluslar arası hokey federasyonu" 1924 yılında kurulmuş olup 100'ü aşkın üyeye sahiptir.
diğer uluslar arası hokey turnuvalarından bazıları ise; asya oyunları, asya kupası, avrupa kupası, pan-amerikan oyunları'dır.
altı asil ve altı yedek oyuncudan oluşan takımlar arasında oynanan salon hokeyi de son yıllarda yaygınlaşmıştır.
çim hokeyi, ülkemizde ilk defa 1910'lu yıllarda yabancılar tarafindan oynanmıştır. 1914-1915 yıllarında çeşitli kulüplere bağlı hokey takımlarının kurulması ve aralarında sıkça yaptıkları karşılaşmalar sayesinde, çim hokeyi hızla yaygınlaşmış ve türk gençlerinin de ilgisini çekmiştir. bu konuda geniş çaptaki ilk girişim fenerbahçe kulübü'nde elkâtipzade mustafa bey tarafından yapılmıştır.
çim hokeyinin ilk yıllarında görülen takımlar beşiktaş, galatasaray, altınordu, fenerbahçe, gürbüzler ve idmanyurdu olmuştur. bu takımlar bir araya gelerek 1915 yılında "hokey birliği"ni oluşturmuşlar ve iki devreli karşılaşmalar düzenlemişlerdir. 1925 yılına kadar 9 defa yapılan bu şampiyonalarda fenerbahçe 4, altınordu 3, galatasaray ise 1 defa birinci olmuşlardır. şişli, kadıköy, makriköy (bakırköy) ve anadoluhisarı sahalarında yapılan bu karşılaşmalar büyük ilgi görmüş ve bazı kulüpler birden fazla takım çıkartmışlardır. çim hokeyindeki ikinci şampiyona müdafaai millîye cemiyeti tarafından yine bu altı takım arasında düzenlenmiştir.
1923 yılında, türkiye idman cemiyetleri ittifakı'nın kuruluşunun ardından hokey birliği yeniden oluşturulmuştur. 1924'ten itibaren de yurdumuzda hokeyin öncü isimlerinden olan anadoluhisarı idmanyurdu takımı'ndan taip servet (server) bey başkanlığında bağımsız bir federasyon kurulmuştur. böylece çim hokeyi tüm yurda yayılmış ve istanbul dışında ankara, izmir ve adana'da oynanmaya başlanmıştır. ancak oyun alanlarının yetersizliği nedeniyle 1926 yılından sonra bu spor dalı tarihe karışmıştır. bakırköy, gençlerbirliği, süleymaniye, vefa, nişantaşı ve türkgücü kulüpleri de bu dalda faaliyet göstermişlerdir.
oyun alanı
çim hokeyi alanının zemini genellikle çimdir. günümüzde yapay zeminler de kullanılmaktadır. bu alan, 91,40x55 m ölçülerinde olup ortadan ikiye bölünmüştür. sahanın kısa kenarlarında karşılıklı iki kale vardır. kalelerin yüksekliği 2,14 m, eni 3,66 m'dir. her kalenin önünde bir şut alanı bulunur. bayanların oynadıkları hokey alanlarında penaltı noktaları bulunmaz. bunun yerine taç çizgisinin 4,75 m daha içerisinde, üzerinde gol çizgisinden 14,63 m uzaklıkta bir işaret bulunan çizgi vardır.
kullanılan malzemeler
çim hokeyinde uç kısmı kıvrık, düz damarlı sert tahtadan yapılan sol yanında düz bir yüzeyi olan sopalar kullanılır. vuruşlar düz yüzeyle yapılır. sopanın ortalama uzunluğu 91 cm, yarıçapı ise 5,1 cm'dir. sopanın ağırlığı bayanlarda 340-652 gr, erkeklerde ise 340-749 gr arasında değişir.
çim hokeyinin oynandığı top beyaz renkli ve serttir. üzeri deri ile kaplanmış mantardan yapılır. 155-165 gr ağırlığındaki hokey topunun çevresi 23 cm'dir.
oyuncuların giysileri gömlek, şort, çorap ve ayakkabıdan oluşur. tehlike doğurabilecek herhangi bir aksesuar ya da takı takamazlar. güçlü bir vuruşta topun saatte 160 km'ye ulaşan hızı karşısında kalecilerin topu kurtarabilmeleri için özel koruyucu giysilere ihtiyaçları vardır. bunlar yüz koruyucusu, eldiven, koruyucu dizlik ve yüksek konçlu bottur.
kurallar
çim hokeyi, 11'er kişilik takımlar arasında oynanır. oyuncular alanda futboldaki gibi yerleşirler. karşılaşmalar 35'er dakikalık iki devreden oluşur. 5 dakikalık devre arasından sonra takımlar yer değiştirirler. başlangıçta yarı alan seçimi için, takım kaptanları arasında para atışı yapılır. oyun, her iki takımdan birer oyuncunun orta yuvarlağa gelmesiyle başlar. top yere, iki oyuncunun arasına konur. her iki oyuncu, sopalarını önce topun kendi yanlarında olan bölümünde yere, sonra sopalarının üstüyle topun üzerinden rakiplerinin sopasına vururlar. bu üç kez tekrarlandıktan sonra oyunculardan biri topa vurur. bu sırada diğer oyuncular toptan en az 5 m uzakta ve topla kendi kale çizgileri arasında durmalıdırlar. ikinci devrenin başında ve atılan her golden sonra başlangıç için aynı hareket tekrarlanır.
oyuncular topu sopalarının düz taraflarıyla yönlendirirler. kaleciler ise, kale alanı içinde ceza atışlarını karşılama dışındaki durumlarda, topu vücutlarının herhangi bir yerleri ile kontrol edebilirler.
hokey, bir sopa ve sert bir topla oynandığından tehlikeli olabilir. bu sebeple oyuncular rakiplerine sertlik yapmamalıdırlar. rakibin düşmesine neden olmak, çelmelemek, itmek ve kasıtlı olarak zaman geçirmek, hatalı hareketleri oluşturur. hiçbir oyuncu, topu havada ya da yerde vücudunun herhangi bir kısmı ile karşılayamaz, bu hak sadece kale alanı içindeki kaleciye aittir. kurallara uyulmadığı zamanlarda, hatasız takıma serbest vuruş hakkı verilir. vuruş, hatanın yapıldığı yerden ve rakip oyuncuların vuruşu yapan oyuncudan en az 5 m uzakta olmaları şartıyla yapılır. hakem, bazı durumlarda kısa korner cezasına karar verebilir. kısa kornerde top oyuna sokulmadan önce hücum oyuncuları çemberin dışında durmalıdırlar. topun gol olabilmesi için, şut atılmadan önce bir savunma oyuncusunun sopasına ya da vücuduna değmesi veya bir hücum oyuncusu tarafından kontrole alınması gerekir. kısa korner atışlarında topu vuruştan önce elle durdurmak, eylül 1982'den bu yana yasaktır. bir savunma oyuncusunun, kendi şut alanında bilerek faul yapması veya gol olabilecek bir pozisyonda istemeyerek faul yapması penaltı ile cezalandırılır. atış, kale çizgisinden en az 10 m uzaklıktan yapılır ve bu sırada diğer oyuncular 22,9 m çizgisi dışındadırlar. vuruştan önce kaleci hareketsiz kalmalıdır.
top kale çizgisini geçtiği hâlde kaleye girmezse, savunma oyuncuları tarafindan dışarı çıktığı yerin en çok 4,64 m uzağından oyuna sokulur. top, 22,9 m çizgisi içindeki bir savunma oyuncusu tarafından dışarı çıkarsa "korner" atışına karar verilir. bu vuruş da kısa kornerdeki gibi kullanılır; ancak vuruşun yapıldığı yer farklıdır. korner atışı topun dışarı çıktığı yandaki korner bayrağının en çok 5 m uzağından ve arka çizgiden yapılır. çim hokeyinde gol, sadece şut alanı içinden yapılırsa geçerli sayılır. bu kuralın tek istisnası kısa korner cezalarıdır. kısa korner vuruşlarıyla gole gitme imkânı yoktur. maçı, en çok gol atan takım kazanır ve her gol eşit değere sahiptir. eğer gol sayılarında eşitlik varsa maç berabere biter. çim hokeyinde, iki hakem görev alır. hokey, oldukça hareketli bir oyun olduğundan, alanın her iki yarısında da birer hakem bulunmalıdır. hakemlerin en zorlandıkları nokta engelleme kurallarına aykırı hareket edilip edilmediğinin saptanmasıdır. eğer bir oyuncu, rakip oyuncu ile top arasına girerse ya da sopasını bu amaç için kullanırsa engelleme kuralı (obstructirnrule) söz konusu olur.
not: alıntı.
