rumen ekolü *

• 1

  genellikle uluslararası turnuvalarda, o güne değin futbolda geri olduğu düşünülen ülkelerin, milli takımlarının veya ulusal bir takımının, veyahut büyük takımlaradan birine transfer olduktan sonra o takımda başarılı olmuş bir futbolcunun başarısı sonrasında gözlerin o ülkeye çevrilerek yapılan transferlerle ülkemizde ortaya çıkmış bir ekoldür.
  
  ------spoiler-----
  gheorghe hagi, ilk sezonunda galatasaray'ı şampiyonluğa taşırken doğru formül de bulunuyordu. galatasaray'ın ana hedefi rumen ekolünü oluşturmaktı artık. hagi'nin galatasaray'a katıldığı 1996-97 sezonu'nun devre arasında steaua bükreş'ten adrian ilie dahil oldu galatasaray kadrosuna. ilie'nin harika performansından sonra 1997-98 sezonu'nda yine steaua bükreş'ten iulian filipescu ve barcelona'dan gheorghe popescu, saha içindeki başarının yolunu açtı. en başta bahsettiğimiz nokta, tam da burasıydı. değişen futbol koşullarından önce, başarının formülünü rumen ekolünde bulmuştu galatasaray.
  
  galatasaray'daki rumen yapılanmasından esinlenen fenerbahçe, 1997 yılında galatasaraylı adrian ilie'nin kardeşi sabin ilie ile anlaştı. sabin, fenerbahçe'deki kısa kariyerinin ardından kocaelispor'da da forma giydikten sonraki 10 sezonluk dönem içerisinde 15 farklı takım için ter dökecekti. yine de bu durum, fenerbahçe'nin rumen oyunculardan vazgeçeceği anlamına gelmiyordu. 1998 yılındaki viorel moldovan transferi ve oyuncunun devam eden süreçte sergilediği performans, fenerbahçe'yi tatmin etmiş olmalıydı. beşiktaş da 2000'li yıllarda marius maldarasanu ve daniel pancu ile şansını deneyecekti, rumen katkısı başlığında.
  
  -----spoiler-----
  
  ayrıca.
  (bkz: yugoslav ekolü)
  (bkz: afrika ekolü)
  (bkz: brezilya ekolü)
  
  spoiler bu sayfadan apartmadır.
  http://eraysozen.blogspot.com/...-yabanc-ekoller.html
  
  (bkz: tembellik ne güzel şey yarabbim)
• 2

  geçenlerde kendi kendime galatasaray'da oynami$ en iyi yabanci forvet kimdi diye dü$ünürken milan baros ile birlikte aklima adrian ilie geldi.
  
  ilie bize çok yüksek bir bedele transfer olmami$ti ancak 90larda öyle milyonlar havada uçu$muyodu. bi futbolcu 100milyon etmiyodu. hagi'nin geldigi sene 96/97 sezonunda 10unla birlikte ilie ve iulian filipescu da gelmi$ti. filipescu'ya ayri parantez açmak lazim. tam bir çakaaaaaaaaaaal'di. çok uyanikti ve versatil tabiri kendisinde cuk diye oturuyordu. senesine georghe popescu ve ion ionut lutu'yu getirip, rumenleri 5lemi$tik. ancak ilie ile alakali farkli bir sorun vardi. yoksa neden bu kadar verimli bir adami sattilar o dönem, hala aklim ermiyor. hagi ve popescu'nun gölgesinde kalmak istememek için problem çikardigini dü$ünüyorum. soguk kanli kiralik katil tipi vardi kendisinde. pek gülmezdi. ne bileyim, biraz da mutsuz görünüyodu. yerine kiraladigimiz lutu'dan yeterli verimi alamayip, tekrar romanya'ya geri göndermi$tik. bak $imdi, nasil da laf lafi açti.
  
  bizim ilie'yi sattigimiz sene fener belki bir umut diyerek adrian'in karde$i olan sabin ilie'yi getirmi$ti. ancak gol makinasi diye getirdikleri sabin, çama$ir makinasi çikmi$ ve sonralarinda azalarak bitmi$ti.
  
  sonralarinda hatirlamak istemedigim 2003/2004 sezonuna denk gelen 2. fatih döneminde florin bratu, gabriel tamas ve ovidiu petre transferleri yapilmi$ti ve üzerlerine bir adet bitik frank de boer transferi yapilip, tüy tam olarak ortaya dikilmi$ti. imkanim olsa da 2003/2004 sezonunu hafizamdan çikarabilsem. deh$etti. felaketti! allah bir daha ya$atmasin. 2000ler genel olarak iyi geçmemi$ti zaten. neyse, $ükür ki o günler geride kaldi.
  
  velhasil-i-kelam, bir rumen furyasi vardi bir aralar ve biz de hem iyi, hem kötü nasibimizi almi$tik. rumenleri severiz, 10'dan ötürü. ancak onlar da kayboldu be. romanya'da i$ler iyi gitmiyor ya da iyi pazarlayamiyorlar oyuncularini.
• 3

  alexandru transferi ve bize yazılan diğer rumen oyuncularla birlikte sıkça duymaya başladığımız ekol.
  ilk gördüğümde tepkim "bu rumenlerin ekolu de mi varmış len" oldu.
  ekolün, (daha çok bilim ve sanat için) çığır açmak, farklı bir yol izlemek, ayırt edici özellikleri bulunmak, akım, okul vs gibi anlamları var.bizi ilgilendiren tanımı "okul" tabi ki.
  futbolda en bilineni "alman ekolü".
  e bu rumenler zaten tarihinde 4 tane dünya çapında futbolcu çıkardı. hagi, popescu, filipescu, ilie. onlar da bizde oynadı zaten. * bir de pudra şekerci mutu ve interdeki chivu'yu hatırlıyorum. ekol olmak öyle basitmiymiş ya? hepimiz ekol olalım ozaman.
  (bkz: estonya ekolü)
  (bkz: kamerun ekolü)
  (bkz: fransız likörü)
  
  not : bu entry transfer edilmiş veya edilecek rumen oyuncuları küçümsemek, itibarsızlaştırmak üzere yazılmamıştır.
  
  dip not: son olarak rumen oyunculardan soğumamıza neden olan facia petre-bratu-tamas üçlüsünden enteresan şekilde kar etmişiz. bratuyu 1.75m euroaya alıp 3 milyon euroya, taması 2m euroya alıp 3.5m euroya satmışız. petre de ucuza gelip maliyetine yakın bi fiyata gitmiş. hayret.
• 4

  hagi, popescu, lacatus, chivu, mutu, ilie gibi isimleri barındıran; bir dönemler avrupa ve dünya kupalarında neredeyse aralıksız boy gösterip enteresan sonuclara imza atan ülkenin futbol ekolü.
  ülkenin en iyi 5 futbolcusunu seçmişler ve enteresan şekilde hagi ikinci sırada iken dobrin isminde benim de tanımadığım bir futbolcu birinci olmus.
  kimmiş bu adam diye araştırınca 1947 doğumlu olduğu, kulüp kariyerinde 408 maçta 111 gol atan, ukke kariyerinde ise 48 macta 6 gol atmis hücuma yönelik bir ortasaha olduğunu öğrendim. futbol hayati hep ülkesinde geçmiş. dribbling yetenekleri ust düzeymiş.
  hagi varken o listede nasıl birinci olmuş bilemiyorum.
• 5

  futbolda akım anlamında sıklıkla o coğrafyada şekillenen oyun felsefesi için kullanılan ekol için 90' lı yılların romanyası tarihinin en iyi dönemlerini yaşıyordu.
  yakın dönemde tekrardan çıkışa geçebiecekleri, hagi akademisi örneğindeki gibi ürettikleri ve liglere uyarlayıp ihraç ettikleri oyuncular sayesinde öngörülüyor.
  türkiye' de 1960'ların sonundan günümüze çok sayıda rumen futbolcu ligimizde forma giymiş. bu pazarı seviyor ve kullanıyoruz.
  bu tercihte bir etkili husus da doğu avrupa' da ortak tarih ve kültür birliğimiz olan romanya coğrafyasında yetişen sporcuların bize uyum konusunda zorluk yaşamamaları olabilir. 2021-22 sezonu öncesi kulübümüze dahil olan alexandru cicâldău' dan önce rumen ekolünden gelen isimler:
  
  ıon nunweiller - fenerbahçe 1968-70
  lică nunweiller - beşiktaş 1969
  ıon motroc - altay 1969-70
  viorel kraus - altay 1969-70
  octavian popescu - mersin idman yurdu 1969-71
  ılie datcu - fenerbahçe 1969-75, giresunspor 1975-76
  mircea sasu - fenerbahçe 1970-71
  ıon barbu - beşiktaş 1970-71
  gheorghe niţu - bursaspor 1990-92
  ıosif rotariu - galatasaray 1990-92, bakırköyspor 1992-93
  claudiu vaişcovici - bursaspor 1990-91
  ıordan eftimie - zeytinburnuspor 1990-91
  mircea rednic - bursaspor 1990-91
  dan topolinschi - adana demirspor 1991-92, bakırköyspor 1992-93
  silvian dobre - samsunspor 1993
  ovidiu hanganu - samsunspor 1993
  constantin luca - samsunspor 1993-94
  daniel timofte - samsunspor 1993-99
  marius cheregi - samsunspor 1993-94
  bogdan stelea - samsunspor 1994-95
  adrian vasii - vanspor 1995
  dumitru stângaciu - vanspor 1995-96, kocaelispor 1996-00
  adrian văsâi - vanspor 1995-96
  ıulian filipescu - galatasaray 1996-99
  adrian ılie - galatasaray 1996-98, beşiktaş 2003-04
  gheorghe hagi - galatasaray 1996-01
  gheorghe popescu - galatasaray 1997-01
  dănuţ moisescu - altay 1997
  ıonel dănciulescu - altay 1997
  marius coporan - altay 1997
  sabin ılie - fenerbahçe 1997, kocaelispor 1998
  florin tene - kardemir karabükspor 1997-98
  mario strizu - kayseri erciyesspor 1997-98, sakaryaspor 1998-99
  florin prunea - erzurumspor 1998-99
  ıonuţ luţu - galatasaray 1998
  vasile oană - mke ankaragücü 1998
  viorel moldovan - fenerbahçe 1998-00
  cosmin bodea - sakaryaspor 1999
  valeriu răchită - mke ankaragücü 1999
  ıonuţ lupescu - bursaspor 2000
  radu niculescu - galatasaray 2001-02, mke ankaragücü 2002
  daniel pancu - beşiktaş 2002-06, bursaspor 2006-08
  stelian carabaş - mke ankaragücü 2002-03
  marius măldărăşanu - beşiktaş 2003
  bogdan vintilă - bursaspor 2003-04
  cornel frăsineanu - bursaspor 2003-04, 2006-07
  ıonel ganea - bursaspor 2003-04
  ıulian miu - bursaspor 2003-04
  gabriel tamaş - galatasaray 2003-04
  florin bratu - galatasaray 2003-04
  ovidiu petre - galatasaray 2003-05
  giani kiriţă - samsunspor 2003-05, gaziantepspor 2005-07, ankaragücü 2007-08, bursa 2008-11
  nicolae dică - manisaspor 2010
  florin cernat - kardemir karabükspor 2010-13, çaykur rizespor 2013-14
  bogdan stancu - galatasaray 2011, orduspor 2011-13, gençlerbirliği 2013-16, bursaspor 2016-19
  alexandru bourceanu - trabzonspor 2014
  ciprian marica - konyaspor 2014-15
  gabriel torje - konyaspor 2014-15, osmanlıspor 2015-16, karabük 2017, sivasspor 2018-19
  liviu antal - gençlerbirliği 2014-15
  ıasmin latovlevici - gençlerbirliği 2015-16, karabük 2016-17, galatasaray 2017-18, bursa 2018-19
  raul rusescu - osmanlıspor 2015-18
  cristian tănase - sivasspor 2016, kardemir karabükspor 2016-18
  cosmin matei - gençlerbirliği 2016-18
  valerică găman - kardemir karabükspor 2016-17
  ıoan hora - konyaspor 2016-17, akhisar belediyespor 2017-18
  marius alexe - kardemir karabükspor 2017, 2018
  silviu lung jr. - kayserispor 2017-
  paul papp - kardemir karabükspor 2017, sivasspor 2018-
  gheorghe grozav - kardemir karabükspor 2017, bursaspor 2018
  alin tosca - gaziantep 2019
  florin andone - galatasaray 2019-20
  costel pantilimon - denizlispor 2020
  denis alibec - kayserispor 2020
  bunlara ek olarak lucescu, hagi, sumudica ve multescu süper lig seviyesinde takımları emanet ettiğimiz ligde hafızalara kazınmış rumen hocalarımız.
• 6

  2000 sonrası transferde kıllandıran ekol. başarılı bir futbolcu çıkmadığı gibi baron diyebileceğimiz becali gibi isimler çok sıkıntılı.
• 7

  ekolden ziyade jenerasyondur. ekol dediğin hollanda gibi total futbol gibi anlayış üretmekle olur. romanya 1980'lerin sonundan aşağı yukarı tüm 1990'lar boyunca iyi bir jenerasyon yakaladı.
  
  bu jenerasyon hagi, popescu, petrescu, lupescu, răducioiu, ilie, filipescu gibi hakikaten sağlam ve avrupa'nın kalontor takımlarına transferler yapacak kadar dikkat çekmiş futbolcuları içeriyordu.
  
  zaten bizim dedelerimiz, babalarımız en son menderes döneminde dünya kupası gördük diye içlenirken bu jenerasyon 1994 dünya kupasında çeyrek final oynuyor, 1998 dünya kupasında grubunu namağlup lider tamamlayıp bir üst tura yükseliyordu falan.
  
  işte mesela o dönem yabancı haklarımızı hagi, popescu, ilie, filipescu gibi rumen futbolcularla kullanıp doğru bir işe imza attık ve unutamayacağımız başarılara ulaşma konusunda doğru bir adım attık.
  
  sonra 2000'lere geldiğimizde romanya'nın bu futbolcuları tek tek jübile yaptı ve rumen futbolu düşüşe geçti.
  
  yerlerine gelen futbolcular varlık gösteremedi. sadece aralarda adrian mutu gibi bir iki futbolcu çıkarabildiler futbol piyasasına.
  
  ama o dönem fatih terim ne yaptı mesela, şampiyonluğu beşiktaş'a kaptırınca sanki ilk döneminde başarıların sırrı yabancı futbolcuların rumen olmasıymış gibi bitmiş rumen liginden futbolcular transfer ettirdi. tamas, petre ve bratu.
  
  bu şey gibiydi, atıyorum mesela bir kulüp bizden bülent korkmaz'ı, ümit davala'yı ve ergün penbe'yi transfer ediyor ve çok memnun kalıyor. birkaç yıl sonra bu kez sabri sarıoğlu, mustafa sarp ve mehmet batdal'ı alıyor. sonuç umdukları gibi olmuyor. işte iki terim dönemindeki rumen transferleri arasındaki fark böyleydi. birinde jenerasyon iyiydi, diğerinde kötü.
  
  sonra hagi mesela ikinci geldiğinde benzer bir hataya düştü. rumen liginden culio, zapata ve stancu'yu aldırdı. sonuç yine hüsrandı. çünkü 2011'e geldiğinde rumen futbolu daha da bir tükenmişti. rumen liginde oynayan yabancılar da vasat denilecek türdendi. taraftar doğal olarak hiç memnun kalmadı bu üç futbolcudan.
  
  romanya bugün yine iyi bir jenerasyon yakalamış görünmüyor. ancak gerek hagi'nin akademisi gerek bazı yatırımlarla eskiye göre umut veriyor.
  
  mesela florin andone kimse tarafından eleştirilmedi. sakatlıktan pek izleyemedik ama iyi bir futbolcuya benziyordu.
  
  cicaldau, morutan, ianis... hep konuşuluyor. belki başarıyı getirirler belki getirmezler ama 90'larda romanya futbolu başkaymış.
  
  eğer bir jenerasyondan iskelet oluşturulacaksa avrupa futbol şampiyonasında çok uyumlu orta saha ikilileri, üçlüleri, uyumlu forvet, stoper eşleri vardı. onları da göz önünde bulundurmak daha rasyonel olur.
• 8

  17 yıl aradan sonra yine galatasaray bünyesi altında kurmaya çalıştığımız ekoldür. hagi ve popescu ile olan dönemi tarihimizin en başarılı anılarını oluştursa da petre, bratu ve tamas 3'lüsü ile oluşturduğumuz son dönemi kekremsi bir tat bırakmıştı damaklarımızda.
  
  hele hele kulübe gelen son temsilcisi ve google'dan yardım almadan ismini yazamadığım ıasmin latovlevici vardı ki bir faciaydı.
  
  şovdan uzak, tıkır tıkır işleyecek ve memur disipliniyle sahada olacak alexandru cicaldau ve geleceğinin çok parlak olmasını umut ettiğimiz, robben misali sola çekmelerine doyamayacağımız olimpiu vasile morutan ile umuyorum türk futbol tarihinde erişilmesi güç yerlere taşıdığımız çıtayı daha da ilerilere götürebiliriz.
  
  edit: selaminko florin andone.
• 9

  son 25 yilda toplam yabanci oyuncu sayilarina bakarsak muhtemelen tum uluslar arasinda en fazla rumen oyuncu oynattigimizi goruruz. genel anlamda bize de uyumlu olduklarini dusunuyorum. sadece hagi ve popescu degil aslinda ilie, filipescu ve niculescu da fena performans gostermeyen oyunculardi. 2002 2004 arasini ise saymak istemiyorum cunku o donem sadece rumen oyuncular degil takim komple kotuydu. simdi ciculdau ve morutani ilerfe hagiyle tamamlarsak super bi triomuz olur belki:)
• 10

  ekol okul demektir fransızcada. bizzat atatürk okul sözcüğünü ekolden türetmiştir iddiaya göre. futbol bağlamında rumen ekolü, oyunu rumenler gibi oynamak anlamına gelir. rumen öğretileriyle oynamak için sahada rumen pasaportlu biri(-leri) olmasına gerek yoktur ve öte yandan sahada 2-3 rumen olması da oyunu rumenler gibi oynayacağımız göstermez.