öncelikle süper büyük usta seviyesinde (2700 elo üstü) beraberlikler her zaman çok yaygın olmuştur. bu kasparov-karpov zamanında da öyleydi, hatta botvinnik sonrasında sovyet ekolü satrancı bir tık üstte çözdüğünden beri böyleydi.
dünya şampiyonalarında 2016'dan beri klasik zamanda hala beraberlik olmayan bir skor görmedik. bu çok ekstrem bir durum ama bu maçın hikayesi kesinlikle caruana-carlsen'den farklı. o maçta
magnus carlsenile
fabiano caruana'nın aslında denk olduğu söylenebilirdi ama caruana oyun şekli yüzünden daha az zamanlı oyunlarda çok daha kötüydü. carlsen bunu bildiği için rölantide oynadı, rapid zaman kontrolünde gerçekten ter atmadan üç maçını üçünü de kazanarak geçti. caruana'nın bunu bilip daha az korkak oynaması lazımdı.
bu maçın hikayesi bence başka. carlsen 10 senedir tepede yalnız.
alireza firouzja inanılmaz bir atılım ile 2800'lü elolara gelene kadar o baremi geçebilen başka bir oyuncu bile yoktu. rakibi yan nepomnyaşçiy (hayatımda gördüğüm türkçe'ye en kötü transkript olan isim olabilir. bundan sonra nepo diye hitap ediyorum kardeşime) carlsen ile çocuk yaşlarında jenerasyonlarının en iyi iki oyuncusuydu. bir yerde nepo gelişmeyi bıraktı, carlsen inanılmaz bir hız kazanıp belki de tarihin en iyi oyuncularından birine dönüştü. nepo satrancın büyük yeteneklerinden biri olsa da genel olarak rölantide oynadı, hatta satranç dışında profesyonel olarak dota şampiyonluğu falan kazandı.
2020 mart'ta carlsen ile kapışacak oyuncuyu seçmek için adaylar turnuvası oynanırken nepo favori değildi. beklentiler ya ding liren ya da fabiano caruana'nın çıkacağı yönünde idi ancak iki oyuncu da formsuz başladı. derken malum 2020 mart'ın büyük olayı korona patladı, adaylar turnuvası biraz dirensene de yarıda kesildi ve gelecek bir tarihe ertelendi. turnuvanın ikinci yarısı başladığında nepo bambaşka bir oyuncuydu. oyun disiplini ve tekniğini inanılmaz ilerletmiş, ve çok iyi hazırlanarak geldiği turnuvanın ikinci yarısını kasıp kavurarak carlsen'in karşısına çıkacak aday oldu. yanılmıyorsam yakın zamandaki bir basın toplantısında korona arası verilirken hayatını adadığı spora biraz daha saygı duyması gerektiğini, artık 30 yaşına geldiğini ve potansiyelinin kendisinden uzaklaştığını düşündüğünü anlatmıştı.
şampiyonluk maçı yaklaşırken nepo'nun performansı onu zaten uzun süredir bulunmadığı ilk 5'e geri sokmuştu, fakat kendisinden çok ses çıkmıyordu. şampiyona başlangıcında röportajlar yapılırken normalde neşeli, kendi sesine hayran ve konuşmadan duramayan nepo'nun yerini inanılmaz bezgin biri almış gibiydi. nepo bu maça hayatının maçı gibi hazırlanmış durumda gibi duruyordu.
nepo beyazlar ile üç maç oynadı ve inatla her seferinde aynı oyunu oynadı. yanılmıyorsam üç maçın da ilk 17 hamlesi aynıydı hatta. kapalı ruy lopez (ispanyol açılışı), 9. a4 anti-marshall sistemi. ruy lopez satrancın ana açılışıdır, teorisi karma karışıktır, çok tehlikeli olabilse de her gm ana hatların 20-25 hamlesini bilir. anti-marshall ne demek; marshall gambit'ine girmemek için oynanan bir hamle demek. marshall gambit'i ise çok kafa karıştırmadan açıklarsak normalde ruy lopez açılışında hep defansif oynayan siyahın bir piyon feda ederek çok tehlikeli kontraatak şansları bulduğu bir oyun. nepo 3 maçın hepsinde inatla bu oyunu oynadı. işin ilginci, özellikle son maçta (5. maç) carlsen inanılmaz kötü bir duruma düşecek gibiydi, fakat normalde agresif oyunu ile bilinen nepo diğer büyükustaların canlı yayında gördüğü inanılmaz saldırgan c5 yerine daha pasif red1 oynamayı seçince carlsen beraberliği adeta siyah taşlarla bir kale örerek kurtardı.
carlsen'in beyaz oynadığı maçlarda ise bambaşka bir hikaye söz konusuydu. 2. maçta (carlsen'in ilk beyaz maçı) şampiyon büyükusta carlsen nepo'yu denemeyi seçti. inanılmaz komplike ve kanat saldırılarından kanın gövdeyi götürdüğü katalan açılışında hep oynanan bir hamle yerine biraz daha kötü ikinci bir hamleyi oynadı. nepo masada 20-25 dakika çakılı kaldı, hazırlığı 10. hamleden bitmişti çünkü. zaman kaybetti, bir iki optimal olmayan hamle yaptı, biraz kötü durumda olmasına rağmen çok agresif bir at hamlesi ile carlsen'in piyonlarının arkasına sarktı. carlsen bu maçı kazanacak gibi duruyordu, nepo'nun vezir tarafı tamamen hareketsizdi, carlsen ilerliyordu. derken carlsen hata yaptı. maç sonrası basın toplantısında sadece nepo'nun oynadığı hamleleri tahmin edemediğini söyledi. ve bir anda nepo maçı çevirip çok ilginç bir baskı kurdu, hatta bir ara tam bir kale değerinde öne geçti. fakat maçın en kritik noktasında 30-40 dakika düşünen nepo en doğru hamleyi bulamadı, ve materyal dezavantajı olmasına rağmen magnus carlsen kendisinin inanılmaz iyi konumlandırdığı atı ile beraberliği almayı bildi. maç sonrasında iki oyuncu da inanılmaz komplike bir pozisyona girdiklerini anlattı, carlsen çaktırmadan nepo'ya "hadi biraz risk al kral" mesajını verdi.
4. maç (carlsen'in ikinci beyaz maçı) bu şekilde başladı. herkes nepo'nun standart agresif siyah oyunlarından birine (grünfeld ya da sicilya-najdorf) girip girmeyeceğini konuşurken nepo en güvenilir oyunlardan birine, rus oyununa (petrov savunması) döndü. carlsen kilidi açmaya bile yaklaşamadı. bu belki de nepo için çok kritik bir andı, çünkü carlsen o anda normalde tanıdığı nepo'dan çok daha iyi bir rakip ile oynadığını anlamış oldu.
6. maç (carlsen'in üçüncü beyaz maçı) iki saat sonra başlayacak. carlsen'in nepo'nun petrov'unu tekrar zorlayacağını zannetmiyorum. d4, hatta 2018'de oynadığı c4 (ingiliz açılışı) ile başladığını görürsek şaşırmam. şu ana kadarki her maç e4-e5 diye başladı bu arada. bence şu an galibiyete daha yakın hisseden taraf nepo. bu maçta saldırmaya çalışacağını düşünmüyorum, fakat her ne kadar muhteşem işler yapmış olsa da galibiyete gerçekten yaklaştığı 2. ve 5. maçlarda aslında görmesi gereken bir hamlede hata yaptı. hatta iki hatayı yaparken de bence yeterince düşünmedi, hep yaptığı gibi hızlı oynamayı seçti.
şu an hep dingin geçen 2018 carlsen-caruana maçının aksine çok daha ciddi bir mental savaş var. normalde her maçın sonunda oyunun nasıl devam edeceğini konuşan carlsen ve nepo 5. maç sonrası tek kelime etmeden masadan ayrıldılar. basın toplantılarının modu düştü, iki oyuncu da tamamen konsantre olmuş durumda. nepo carlsen'in önceki iki rakibi caruana ve karjakin'den çok daha tehlikeli bir rapid/blitz oyuncusu, o yüzden 2018'deki hızlı maçlarla fişi çekme taktiği de o kadar cazip olmayacaktır.
ben kimi tutuyorum sorusunun cevabı, 2018'in aksine iki oyuncuyu da şu an çok tutuyorum. carlsen kazanırsa herkes 2022'de gelecek turnuvanın carlsen ve sonraki jenerasyonun bariz süperstarı firouzja arasında olmasını bekleyecek. tarihte hiç göremediğimiz kasparov-carlsen ya da fischer-kasparov gibi tarihin en iyi oyuncularının (firouzja potansiyel tabii ki) jenerasyonlar arası karşı karşıya geldiği bir finali görme ihtimalimiz var demek. nepo'nun hikayesi ise tabii ki potansiyeline sonunda erişen tembel dahinin carlsen'in kraliyet partisinin fişini çekmesi.
6. maç bugün 15:30'da başlayacak. büyükustaların maçı analiz ettiği türkçe ya da ingilizce yayınlar twitch ve youtube'dan takip edilebilir.
