1
brezilya'nın kupayı aldığı organizasyon. brezilya italya'yı finalde 4-1 yenerek şampiyon olmuş. kupa meksika'da düzenlenmiş.
1970 dünya kupası
-
-
2meksika 1970 olarak bilinir.
kupaya adını veren jules rimet, bu turnuvayı üç kere kazanan takımın kupanın sürekli sahibi olmasını istemişti...
turnuva öncesi ingilizler'in ünlü futbolcusu bobby moore mücevher hırsızlığı yaptığı gerelçesiyle üç gün boyunca tutuklu kalmıstır.
finalde kendileri gibi daha önce bu kupayı iki defa kazanan italyanlar'ı* 4-1 mağlup eden brezilya, jules rimet kupası'nın
ebedi sahibi oldu... -
3turnuvanın gol krallığını batı almanya adına üstün alman teknolojisine sahip olan gerd muller kazanmıştır.
-
4henüz ülkemizde tv yayınının olmadığı 1970 de turnuvanın önemli maçları biraz geriden film olarak çeşitli sinemalarda vizyona girmiş ve o heyecan ülkemizde yeni yeni başlayan renkli film teknolojisi sayesinde sinema salonlarında inanılmaz bir heyecanla takip edilmiştir. o yıl henüz 11 yaşında olan bazı üveyikler, miniklerde futbol oynayan bir çaylak ve iyi bir futbolcu olan babaları sayesinde bu heyecana sinema salonlarında eşlik etmişlerdir.
futbol sevgisinin ülkemizde yaygınlaşmasında bu şampiyonanaın çok önemli bir yeri vardır.
-peheyyyy-
-
5türkiye'nin ilk kez halit kıvanç'ın sesi ile takip ettiği dünya kupasıdır.
-
6katılan ülkeler söyledir:
sscb
meksika
belçika
el salvador
italya
uruguay
isveç
israil
brezilya
ingiltere
romanya
çekoslovakya
batı almanya
peru
bulgaristan
fas
* -
7halk arasındaki adı için;
(bkz: 1970 meksika dünya kupası)
-pele'nin katıldığı dördüncü ve son dünya kupası turnuvasıdır.
-çeyrek finaldeki "almanya-ingiltere" maçında gıda zehirlenmesi geçiren 1966'nın efsane kalecisi gordon banks yer alamamış ve almanya ingiltereyi uzatmalarda 3-2 yenerek yarı finale çıkan takım olmuştur.
-ilk sarı kart ve kırmızı kart uygulamaları bu turnuvada başlamıştır. tarihte ilk sarı kart gören futbolcu meksikalı (bkz: gustavo pena) dır. kırmızı kart kullanılmamıştır. -
8hala jeneriklerde gösterilen carlos alberto'nun sağ kanattan sağ dışla uzak köşeye attığı gol bu kupanın finalinde atılmıştır.
-
9halit kıvanç'ın 1983 basımlı "gool diye diye" kitabından;
her turnuvada final büyüktür. ama bu final, hepsinden büyüktü. tüm finallerden büyük bit finaldi. çünkü.. çünküsü işte: italya da, brezilya da bu dünya kupası'nı ikişer kez kazanmıştı. dünya kupası'nın yaratıcısı jules rimet "bu kupa, üç kez kazananın olsun" demişti. şimdi iki takım da ikişer şampiyonlukla kupanın adayıydı. başka şık yoktu: kim yenerse yensin, jules rimet kupası tarihe karışacaktı. şimdiye kadar kupayı alan ülke dört yıl saklamış, dört yıl sonra yeni şampiyona vermişti, fakat üç kez kazanan, bu kupayı ebediyen müzesinde saklama şerefini de kazanmış oluyordu.
mexico city'nin azteca stadı'nda 110 bin seyirciyle birlikte izliyordum maçı.. şu farkla mikrofon başındaydım. bu şahane finali türkiye'deki milyonlara duyurmakla görevliydim ankara'da trt'deki arkadaşlar, gereken bütün girişimleri yapmış, maçın naklini gerçekleştirmişlerdi. guadalajara'daki gibi "kendin söyle kendin dinle" olmasın diye tüm önlemleri almışlardı. takımlar sahada ısınırken, ben de kulaklıktan, taaa dünyanın öbür ucundan, değerli arkadaşım, yetenekli televizyoncu, zeki sözer'in ve sevgili arman talay'ın sesini duyuyordum. konuşuyorduk. az sonra yayına başlayacak, bu büyük spor olayını nakledecektim. fakat o da ne? birden ses kesilmişti. koştum sağa sola.. hat kesilmişti. ve maç başlıyordu. işte hakem başlama düdüğünü öttürüyordu bile.. aslında bir saat kadar önce de başka sorunla uğraşmıştım. ankara'dan "her şey tamam" demişlerdi. dünya kupası, radyo-televizyon merkezi'nden de "tamam" demişlerdi. fakat bana ayrılan yere gittiğimde, önümde mikrofon filan bulamamıştım. sorduğumda ise "kendi teknik ekibiniz yerleştirmeyecek mi mikrofonu?" diye onlar bana sormuştu. hangi teknik ekip? ben burada bir garip spikerim, kendi göbeğimi kendim keserim, diye anlatamazdım ki... meksikalılar kendilerinin yapacak bir şeyleri olmadığını, bir başka radyo ekibinden teknik yardım almam gerektiğini söylediler. aklıma italyanlar geldi. takımları finalistti. onların maçını nakledecektim. ne de olsa akdenizliydik, yakındık birbirimize.. gittim, rai görevlilerine söyledim. büyük ilgi gösterdiler. hemen bir teknisyen mikrofon ve diğer aygıtları aldı, geldi. kendilerinde iki tane yedek varmış. (dünyaya bakın). o yedeklerden birini kurdu italyan teknisyen.. onbin kez teşekkür ettim. italyanların gollerini çok iyi anlatarak teşekkürümü perçinleyeceğimi belirttim. kırık dökük ıtalyancamla, akdeniz dostluğu sayesinde olayı çözümlemiştim. fakat şimdi maç başlamış ve yine yayını yapamıyordum. çıldıracak ya da ağlayacaktım. birden kulaklığımda "başla halit ağabey, başla!" diye arman talay'ın sesini duydum, "başla!. yayındasın!." hiçbir şey soramazdım, çünkü "yayındasın" demişti arman.. çaresiz başladım. öyle bir başladım ki.. sonunda durduramayacaklardı beni..
demokratik (doğu) almanya'dan hakem glöckner'in yönettiği maçta jules rimet kupası için son mücadeleyi verecek takımlar şöyleydi:
brezilya: felix-carlos alberto, brito, piazza, everaldo-clodoafldo, gerson, rivellino-jairzinho, tostao, pele...
italya: albertosi-burgnich, cera, rosato, facchetti-bertini, mazzola, de sisti-domenghini, boninsegna, riva..
perdeyi pele açıyor, bir altın kafa golüyle brezilya'yı 1-0 öne geçiriyordu. ne var ki, arkası gelmiyordu. 1-0.. 1-0.. 1-0... demek böylesine muhteşem bir final, tek golle sona erecekti. ama italya'nın ileri üçlüsünde, civa gibi bir boninsegna vardı. fırsatçı boninsegna... bazen tek başına kalıyordu ilerde. brezilya defansını tek başına uğraştırıyordu da... işte bu ele avuca sığmaz boninsegna, çoklarının riva'dan beklediğini yapıyor, italya'yı büyük finalde 1-1 beraberlipe ulaştıran golü atıoyrdu. rica ise şımarık jestleri dışında, pek bir şey yapmış değildi.
brezilya büyüktü, çok büyüktü, en büyüktü. bu büyüklüğünü finalde de göstermektee gecikmedi. işte gerson'un futbol tarihine parlak harflerle yazılacak müthiş golü... ve 2-1! sonra jairzinho'dan galibiyetin ve şampiyonluğun perçini olan gol: 3-1!.. nihayet geriden ok gibi fırlayıp, pele'den aldığı pasla kaleye akan... ve de nefis bir şutla ağları sarsan kaptan carlos alberto'nun kapanış selamı: 4-1!.. brezilya, 1958 ve 1962den sonra 1970'de de şampiyon olunca "jules rimet kupası"nın ebedi sahibi oluyordu.
anlatıyor anlatıyor anlatıyordum. konuşuyor, konuşuyor, konuşuyordum. maçların en büyüğüydü bu. futbolun en güzeli, kupaların en görkemlisi.. brezilyalılar şeref turu yaparken 110 bin kişinin çoğu ağlıyordu sevinçten. stadı dolduranların tümü de alkışlıyordu. alkışlanacak bir başarıydı bu..
o anda baktım tepemde birtakım adamlar... ben coşmuş, brezilya'nın azteca stadı'nda yazdığı destanı okuyorum âdeta.. ankara'dan da kesmemişler, "bu finalin hakkı bu yayındır" gibilerden... başımdaki insanların ellerinde kameralar, mikrofonlar... ikisi de bana uzandı mikrofonların.. brezilya televizyonu ekibiymiş meğer.. radyo yayınlarını da ayrıca filme alıyorlarmış. "dünya zaferimizi nasıl duydu?" diye.. beni öyle brezilyalıdan çok brezilyan gibi kendimden geçmiş anlatır görünce, öteki spikerleri filan bırakmışlar, filme çekiyorlar... önümdeki "trt-turchia" yazısını görünce ilgilenmişler zaten.. "türkiye nire, brezilya nire" gibilerden.. bilseler bizde sokakta bez topla oynayan çocuğun bile onların kalecisinin göbek adını ezbere bilecek kadar futbol hastası olduğunu. -
10dünya kupaları tarihinde bir ilk yasanarak açılış töreninde ilk kez balon kullanılmıstır.
açılış töreninden bir kare:
http://www.guardian.co.uk/...es?picture=363611015 -
1132 maçta 95 golün atıldığı dünya kupasıdır. maç başına 2,97 gol atılmıştır.
1.603.975 kişi izlemiş yani maç başına 50.124 kişi izlemiştir.
kupanın resmi maskotu meksika'nın simgelerinde hasır şapkalı juanito olmuştur. kendisi budur:
http://i.radikal.com.tr/...6/fft22_mf57213.Jpeg
turnuvanın resmi topu adidasın ürettiği telstar olmuş. o top da budur:
http://img.footballove.com/2009/02/1970telstar.jpg
turnuvaya 5 şehir ev sahipliği yapmıştır. ev sahipliği yapan stadlar şunlardır:
estadio jalisco*, estadio nou camp*, estadio azteca*, estadio cuauhtemoc*, estadio luis dosal* -
12yamulmuyorsam fifa fair play ödülü ilk kez bu turnuvada verilmistir. ilk kazanan ülke peru'dur.
-
13
-
149. dünya kupası. meksika'nın sıcak iklimi ve deniz seviyesinden yüksekliğinin performansı çok etkileyeceği korkusu hakimdi. israil ve el salvador ilk defa finalist oldular. fas ilk afrikalı finalist oldu. eleme gruplarında 75 katılımla rekor kırıldı. brezilya 3. defa kazanıp (1958, 1962, 1970) jules rimet kupasının ebedi sahibi oluyor, ancak bu sefer kupa bir daha bulunamamacasına çalınıyordu. toplan finalist takım sayısı 16 idi. müller, pele, gordon banks, jairzinho, rivellino parlayan futbolculardı. gol krallığı ise; müller 9, jairzinho 7, pele 4 şeklindedir.
-
15gündüz kılıç'ın* yerinde takip ettiği turnuva olmuştur.
-
1641 sene önce bugün meksika'da başlamıştır.
(bkz: 31 mayıs 1970 meksika sscb maçı)
(bkz: tarihte bugün) -
17brezilya bu kupasi 3. kez kazanarak kupanin sahibi oldu. o kupo 1983 senesinde brizilya futbol federasyonu binasinda bir cam fanusun icinde duruken calindi ve bir daha izine rastlanmadi.
-
18metin oktay'ın basın görevlisi olarak yer aldığı dünya kupasıdır. halit kıvanç'ın bir anısında sözü geçtiği üzere; "bir ara baktık: metin yok. çıkmış, sokakta mahallenin çocuklarıyla çift kale futbol oynuyor. tabii metin'in çalımarına, vuruşlarına hayran kalmışlar. bir samimiyet ki, sormayın!.. " gibi sahnelere çokça şahit olmuş gibi gözükmektedir.
-
1921 haziran 1970 brezilya italya maçı ile brezilya'nın 4-1 kazandığı turnuvadır.
final maçı estadio azteca'da (mexico city) oynanmış 107,412 kişi izlemiştir.
