2
crosse adı verilen uzun saplı, özel bir raket yardımıyla, topun taşınması ve kaleye sokulmasına dayanan bir takım oyunudur.
kuzey amerika’daki en eski spor olarak bilinen lacrosse’un kökeni, amerikan kızılderili kabileleri arasında oynanan "boggataway" oyununa dayanmaktadır. bu oyun, amerika’nın keşfinden önce kanada’nın güneyi ve abd’nin kuzeyindeki iroquois yerlileri tarafından oynanmaktaydı. modern hâliyle ise ilk kez 1636’da oynanmıştır. 1800’lerde kuzey amerika’ya gelen fransızlar bu oyuna, 14. yy.da oynadıkları bir oyun olan chouler a lacrosse’un adını verdiler.
lacrosse, 1867 yılında ingiltere’ye girdi. ilk bayanlar maçı 1890’da iskoçya’da oynandı ve 1892 yılında da "ingiliz lacrosse birliği" kuruldu. abd’de ilk bayan takımı ise 1926’da kuruldu. erkekler lacrosse; 1904, 1908, 1928, 1932 ve 1948 yıllarında olimpiyat oyunları’nda bir gösteri sporu olarak yer aldı. 1984’te de oyunların düzenlendiği los angeles kentinde bir dizi uluslar arası gösteri maçı yapıldı.
ilki 1967’de düzenlenen erkekler lacrosse dünya şampiyonası, 1974’ten itibaren 4 yılda bir düzenlenmeye başlanmış, 2002’de avustralya’nın perth kentinde yapılan son şampiyonada abd şampiyonluğa ulaşmıştır. bayanlarda da 1982’den bu yana 4 yılda bir "dünya kupası" organize edilmektedir. bayan ve erkek toplam 300.000 aktif lacrosse sporcusunun bulunduğu abd dışında, 25’er bin civarında aktif lacrosse sporcusu olan avustralya, kanada ve ingiltere, bu sporda önde gelen ülkelerdir.
oyun alanı 100 m uzunluğunda, 64 m genişliğindedir. 64 m’lik sınır çizgilerinin ortasında ve 14’er m içerde iki kale bulunur. yani iki kale arasındaki uzaklık 72 m’dir. kalelerin boyu ve yükseklikleri ise 1.8 m’dir. kalelerin etrafında 5.5 m çapında bir daire vardır. bu alana "kale alanı" denir.
oyunun başlıca malzemeleri lacrosse sopası ve topudur. sopa, orta alan ve hücum oyuncuları için 102-107 cm arası, savunma oyuncuları için ise 133-183 cm arası uzunlukta olabilir. sopanın bir ucunda 17-25 cm arası genişlikte, üçgen biçiminde bir kasnak bulunur. kalecinin kullandığı sopanın kasnağının genişliği ise 30 cm’ye kadar çıkabilir. top, sert kauçuktan yapılır ve beyaz veya turuncu renktedir. topun çevresi 19-20 cm, ağırlığı ise 125-145 gr arasında değişir.
erkeklerde oyuncular, şort, forma, kol koruyucusu, zırhlı eldiven, koruyucu başlık ve yüz maskesi kullanırlar. bayanlarda koruyucu başlık ve maske zorunlu değildir. son getirilen bir kararla, bayan sporcuların koruyucu gözlük kullanmaları zorunlu hâle getirilmiştir. kalecilerde bunlara ek olarak eşofman, vücut ve bacak yastığı, kalça koruyucusu vardır.
lacrosse oyununda bayanlarda vücut teması tamamen yasakken, erkeklerde, şiddetli olmaması kaydıyla bir dereceye kadar fiziksel temasa izin verilir.
kurallar
lacrosse bayanlarda 12’şer, erkeklerde ise 10’ar kişilik iki takım arasında oynanır. erkek takımları üç savunma, üç orta alan ve üç hücum oyuncusu ile bir kaleciden oluşur; dokuz da yedek oyuncu bulunur. bayan takımlarında 1 kaleci, 5 hücum ve 6 savunma oyuncusundan oluşan 12 asıl oyuncunun yanında 1 yedek oyuncu vardır. erkekler karşılaşmaları, her biri 15 dakika süren 4 çeyrek üzerinden oynanır. bayanlar ise 25’er dakikalık 2 devre üzerinden müsabakalarını tamamlarlar. erkeklerde her çeyrekte yarı saha değiştirilirken 2. çeyrek sonunda 10 dakika ara verilir. 1 ve 3. çeyrek sonlarında ise 2 dakika ara vardır. bayanlarda ise 10 dakikalık devre arası bulunmaktadır ve ikinci devre başlarken yarı saha değiştirilir. takımların, ikisi oyunun ilk yarısında, ikisi de ikinci yarısında kullanılmak üzere ikişer dakikalık dört mola hakları vardır. eşitlik durumunda da oyun dörder dakikalık uzatma devreleri hâlinde gol atılana dek uzatılır. oyun, takım kaptanları arasında kale seçimi için yapılan para atışından sonra başlar.
lacrosse, topun sopayla taşınması, tutulması, atılması ve paslaşılması suretiyle oynanır. topa ayakla vurmak da serbesttir. sadece kaleciler, kendi kale alanları içinde topu uzaklaştırmak amacıyla elleri ile topa dokunabilirler.
topun sınır çizgilerinin dışına çıkması durumunda, top oyun dışı sayılır ve en son hangi takımdan çıkmışsa onun rakibi tarafından oyun serbest atışla başlatılır. serbest atış sırasında tüm oyuncuların, oyunu başlatan oyuncudan 4.5 m uzakta olmaları gerekir.
hücum eden tarafın oyuncuları kale alanına giremezler. aksi takdirde bu durum kural ihlâli sayılır ve top rakip takıma geçer. savunma oyuncusu ve kaleci, top ile birlikte kale alanı içinde yalnızca 4 saniye kalabilir. top kendisindeyken savunma oyuncusu kale alanına giremez.
erkekler müsabakalarında bir takımın kendi yarı alanında en az dört (kaleci ve üç savunmacı), karşı yarı alanda ise en az 3 oyuncusu (hücum) bulunmuyorsa "ofsayt" meydana gelir ve top karşı takıma geçer. üç orta alan elemanı ise sahanın istedikleri alanında bulunabilir.
bayanlar karşılaşmalarında top kasıtlı olmayan bir hareketle durdurulduğunda, oyuncu olmayan birine çarpıp kaleye girdiğinde ya da iki rakip oyuncu aynı anda hata yaptığında hakem atışı ile oyun tekrar başlatılır.
top, kale çizgisini tamamen geçerse gol olur. oyun süresi içinde en çok gol atan takım müsabakayı kazanır.
erkekler lacrosse karşılaşmalarında 2 alan hakemi, 1 süre hakemi ve 1 sayı hakemi olmak üzere toplam 4 hakem görev alır. bayanlar karşılaşmalarında ise 1 orta hakem ve 2 kale hakemi olmak üzere 3 hakem görev yapar.
rakip oyuncuyu tutmak, ona çelme takmak, tehlikeli şekilde engellemek durumlarında hatalı oyuncu cezalandırılır. ceza, erkeklerde süre cezası ve oyun dışı bırakma; bayanlarda ise söz konusu müdahalelere maruz kalan oyuncunun topu kullanma hakkı kazanmasıdır.
not: alıntı.
